BMGK IŞİD ve el Kaide Şubat 2023 Rapor Özeti

0 Shares

Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu her altı bir IŞİD ve el Kaide’nin mevcut durumuna dair düzenli olarak raporlar yayınlıyor. BM üyesi ülkelerin, kuruluş ile yaptıkları bilgi paylaşıma dayanan bu raporlarda ayrıca BM kendi izleme birimlerinin de yaptıkları çalışmalara nihai olarak en sonda yer veriyor.

 

13 Şubat 2023 tarihinde yayınlanan güncel raporun içeriği ise IŞİD ve el Kaide’nin çeşitli kollarıyla Afrika’daki faaliyetleri, IŞİD’in Afganistan’da faaliyet gösteren Horasan kolu ve el Kaide lideri Eymen ez Zevahiri’nin bir silahlı İHA saldırısıyla öldürülmesinin ardından Seyfü’l Adl’ın İran’dan örgütü yönetme meselesi.

 

“Özet” kısmının ardından “Tehdide Genel Bakış ve Evrimi” başlığı altında her iki örgütün stratejilerine, taktiklerine ve önemli bazı faaliyetlerine dair genel bir çerçeve çiziliyor; el Kaide ve IŞİD’in çatışma bölgeleri ile komşu bölgelerindeki faaliyetlerine, bu iki örgütün yürüttükleri propagandaların verimli olduğuna vurgu yapılıyor. IŞİD Horasan’ın Afganistan’da oluşturduğu tehdidin Taliban’ı güvenlik ve istikrarı koruma sözünü zora soktuğuna değiniliyor. BM üyesi ülkelerin IŞİD ve el Kaide arasına bir çizgi çektiklerini, IŞİD’in “hilafet” iddiasıyla toprakları kontrol etme odağına karşın el Kaide’nin ideolojik gündeme odaklanması sebebiyle de bu örgütün uzun vadede daha büyük bir tehdit olduğunun altı çiziliyor.

 

Batı Afrika’nın Sahil bölgesindeki çatışma bölgelerinin genişlemesinden endişe duyuluyorken, el Kaide ve IŞİD’in bünyelerine savaşçı kazandırmak için yerel ihtilaflardan yararlandıkları belirtiliyor.

 

30 Kasım’da IŞİD’in ölümünü duyurduğu liderleri Ebu Hasan el Haşimi el Kureyşi’nin (bazı devletler Seyf Bağdad ve Abdül Rahman el Iraki olduğunu öne sürüyor) kimliğinin hala doğrulanmadığı, duyurulan yeni liderin Ebu Hüseyin el Hüseyni el Kureyşi’nin de gerçekte kim olduğunun daha belirlenmediği aktarılıyor.

 

IŞİD’in Irak ve Suriye’de bulunan çekirdek kadrosunun sahip olduğu deneyimin örgüt liderlerinin öldürülmesinin normalleşmesini savuşturmakta başarılı olduğuna dikkat çekiliyor.

 

Eymen Muhammed Rabi ez Zevahiri’nin 31 Temmuz’da Hakkani Ağı’na ait bir evde bulunurken yapılan kinetik bir saldırıda öldürülmesinin hala ne el Kaide ne de Taliban tarafından kabul edildiğini, bunun da iki örgütün iş birliğini ve el Kaide tehdidine dair soru işaretlerinin oluştuğuna işaret ediliyor. BM üyesi birçok ülkenin Kasım ve Aralık aylarında bildirdikleri raporlara göre Seyfü’l Adl çoktan el Kaide’nin başına geçerek örgütü yönetmeye başladı. El Kaide’nin ne eski liderin ölümü ne de yeni liderin varlığını açıklamaması bir yana Seyfü’l Adl’ın İran’da bulunmasının teolojik ve operasyonel bazı zorlu sorulara sebep olduğu belirtiliyor.

 

Verilen genel bilgilerden sonra “Bölgesel Gelişmeler” başlığı altında “Orta ve Güney Afrika” bölgesiyle rapor örgütlerin buradaki faaliyetleri hakkında bilgi verilmeye başlıyor;

 

Mozambik’in Cabo Delgado vilayetinde yürütülen operasyonlar sayesinde 2,500 kişilik Ehli Sünne ve’l Cemaat (IŞİD) grubunun sayısı 280’e düştü. Tanzanyalı Ebu Yasir Hasan’ın grubunun liderlik, emir komuta zinciri ve üslerinde ciddi kayıplar yaşadığı ama geriye kalan kişilerin hala daha tehlike arz eden deneyimli savaşçılar olduğu BM’ye bağlı bölge ülkeleri tarafından aktarılıyor. IŞİDçiler aynı zamanda yüksek değere sahip grafit ve yakut madencilik sektörü ile Mozambik’in en büyük güneş enerji tesisine saldırılar gerçekleştirdi. Bu saldırılar ciddi ekonomik zarar vermekle birlikte yüzbinlerce insanın da yerlerinden göç etmesine sebep oldu.

 

Mozambik’in kuzeyinde aktif olan IŞİD, olabildiğince güneye inerek Nampula vilayetinde de saldırılar gerçekleştirdi. Bu kapsamda sadece ülkenin kuzeyindeki 946,508 insan göç etmek zorunda kaldı ve yarısından fazlasını da çocuklar teşkil ediyor.

 

Ehli Sünne ve’l Cemaat her ne kadar IŞİD’e biatlı olsa da BM üyesi bölge ülkeleri, örgütün merkezinin komuta ve kontrol olarak emirler verildiğine dair kanıt olmadığına hatta bu grup haricinde “Mozambik Vilayeti” adlı yeni bir oluşumun kurulduğunu belirtiyorlar. Ehli Sünne ve’l Cemaat’e Tanzanya, Kongo, Somali, Kenya ve Uganda’dan yabancı savaşçılar da katılıyor.

 

Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin doğusunda ise Uganda ve Kongo müşterek askeri birliklerinin IŞİD’e biatlı Müttefik Demokratik Güçleri (MDG) ile olan mücadelesi sürüyor. Müşterek askeri birlikler, Kongo’nun kuzeyde Uganda’ya komşu vilayeti İturi’de bulunan MDG güçlerini sınırdan uzaklaştırıp, ülke içi olan batıya doğru çekilmesini sağladı. Bu bölgede MDG parçalanarak, zayıf düşürülmeye çalışılıyor. Ama çatışma bölgesinin genişlemesine vesile oldu. Ayrıca, Kongo’nun güneyinde Uganda’ya komşu vilayet Kivu Nord’da MDG saldırılar gerçekleştiriyor. BM üyesi ülkelerin aktardıklarına göre MDG bu bölgedeki bir hapishaneye 10 Ağustos 2022’de saldırı düzenleyerek 800 kişiyi serbest bırakmış; 112’si tekrar yakalanmış, 120’si ise örgüte katılmayı reddetti. Kivu Nord Vilayeti’nde faaliyet gösteren MDG’nin Meddie Nkalubo ve Ebu Akassi’den telefonla talimatlar aldığı belirtiliyor. MDG bünyesinde 1500–2000 civarında savaşçı olduğu düşünülüyor. MDG’nin etki ettiği alan 2,820 km’den 8,200 km’ye çıktı. BM üyesi ülkeler ayrıca MDG ile IŞİD’in merkezi arasında komuta ve kontrol noktasında herhangi bir bağlantının olmadığını belirtiliyorlar.

 

Doğu Afrika;

 

 

 

Batı Afrika;

Batı Afrika’daki Sahil bölgesinden Batılı güçlerin çekilmesinin ardından örgütlerin etkinliklerini genişletmeleri için bir fırsat olduğu not olarak düşülüyor.

 

Mağrib el Kaidesi’nin Sahil’de faaliyet gösteren kolu Nusret’ül İslam ve’l-Müslimin Cemaati (NİMC) yaşanan bu güç boşluğundan istifade ederek kendisini merkezi otorite olarak konumlandırıyor. BM üyesi bir ülke, öldürülen eski lider Abdülmalik Drukdel’in geçmişten gelen rekabetlerden, örneğin Tuaragler ve Fulaniler, yararlanarak örgütün toplum içerisinde nasıl etki oluşturduğunu yazdığını öne sürüyor. BM üyesi birçok ülkeye göre yerel milis ve devlet dışı aktörlerin Mali ve Burkina Faso’daki faaliyetleri toplumlararası gerilimi artırdı ve NİMC ile Sahra Çölü IŞİD’ine katılımları kolaylaştırdı.

 

Orta ve güney Mali’de faaliyet gösteren NİMC bağlantılı Amadu Kufa liderliğindeki Ketibe Macina, Fulani topluluğu içerisinde etkin olmaya çalışıyordu. BM üyesi birçok ülkenin aktardığına göre grubun savaşçıları Moritanya sınırı ve kuzeybatı Bamako’ya giderek iletişim yollarını kontrol altına aldı ve vergi toplamaya başladı. Ketibe Macina’nın himayesi altında Fulani ve Dogon topluluklarının örgüte katılım maddesini de kabul ederek vardıkları anlaşmayla Mopti ve Segou bölgelerinde sivillere yönelik şiddette azalma meydana geldi. Ketibe Macina ayrıca Burkina Faso sınırına doğru Sikasso bölgesinde de eylemler gerçekleştiriyor.

 

NİMC ve ilişkili gruplar şehirleri izole ederek, kırsal alandakilerin yönetime müzakereleri zorlaması için baskı yapıyor. Lakin, Sahra Çölü IŞİD’ini hedef alan NİMC için büyük yerleşim yerlerini ele geçirmek büyük bir maliyeti de beraberinde getiriyor. BM üyesi birçok ülke, Burkina Faso’nın kuzey ve doğusundaki çatışmalarda ciddi bir artış yaşandığına dikkat çekiyor. NİMC ve Ensarü’l İslam, ülkenin doğusunda Togo ve Benin’e giden yolları kontrol almaya çalışıtlar.

 

Sahra Çölü IŞİD’inin (SÇI) liderliğindeki yıpranma ve iç mücadeleler yüzünden örgüt 2021 yılında durağanlaştı lakin 2022 yılında Abba el Sahravi’nin liderliğe gelmesiyle etkinliğine kaldığı yerden devam etti. SÇI’nın Mali’deki etkinlik alanı Gao ve Nijer Nehri’nin batısı ile Burkina Faso’nun kuzey tarafına doğru olan bir bölgeyi kapsıyor. Örgüte katılımlar noktasında da SÇI’nın Fulani topluluğunun, Daoussak topluluğu ile yaşadıklarını fırsat bilerek bu toplumdan kişileri bünyesine katıyor ve BM üyesi bir ülke ise örgütün kapasitesinin genişlemesine dikkat çekiyor.

 

BM üyesi birçok ülkeye göre Mağrib el Kaidesi’nin Sahil’de faaliyet gösteren kolu Nusret’ül İslam ve’l-Müslimin Cemaati’nin (NİMC) bir sonraki adresi Gana olacak.

 

 

Kuzey Afrika;

 

 

 

Irak ve Levant;

 

 

 

 

 

 

 

Arabistan Yarımadası;

 

 

 

Avrupa;

 

 

 

Orta Asya;

 

 

 

 

 

One Comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *