Rusya’nın Dış Politikadaki Gayrinizami Unsurları: Özel Askeri Şirketler


Warning: Attempt to read property "post_excerpt" on null in /var/www/vhosts/actafabula.net/httpdocs/wp-content/themes/shareblock/inc/misc/single-header-1.php on line 119
0 Shares

Azerbaycan Türklerinden olan ve Rusya’da ikamet eden Orhan Cemal ile beraberindeki Alexander Rastorguyev ve Kirill Radchenko, Ukrayna’daki Rusya yanlısı ayrılıkçı paralı askerlerin izini sürmek için 2018 yılında Orta Afrika Cumhuriyeti’ne (OAC) seyahat ettiler.[af] “Journalist Claims Killers of Three Russian Reporters in Africa Came from Separatist Donbass Region in Eastern Ukraine.” Meduza, meduza.io/en/news/2019/02/21/journalist-claims-killers-of-three-russian-reporters-in-africa-came-from-separatist-donbass-region-in-eastern-ukraine [/af] Rusya merkezli paralı asker şirket Wagner’in ülkedeki faaliyetlerini araştıran üçlü, 30 Temmuz günü Sibut’ta[af] “Orkhan Dzhemal.” Defending Journalists Worldwide – Committee to Protect Journalists, cpj.org/data/people/orkhan-dzhemal/index.php. [/af] yolları kesilerek öldürüldü.[af] “OSCE Envoy ‘Saddened And Shocked’ By Killing Of Russian Journalists.” RadioFreeEurope/RadioLiberty, 1 Aug. 2018, www.rferl.org/a/osce-saddened-and-shocked-by-killing-of-russian-journalists/29404995.html [/af] Bu cinayetin “hırsızlık” olduğu söylense de cinayeti araştırmak için bölgeye giden Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin muhalifi bir araştırma grubu, gazetecilerin OAC Polis Özel Harekat Komiseri Emmanuel Kotofio tarafından takip ettirildiğini ve şoförlerinin de Putin’e oldukça yakın bir isimle bağlantılı olduğunu iddia etti.[af] Luhn, Alec. “Murder of Russian Journalists in Africa Linked to Secretive Mercenary Group They Were Investigating, Reports Claim.” The Telegraph, 10 Jan. 2019, www.telegraph.co.uk/news/2019/01/10/report-links-journalists-murder-africa-russian-mercenaries-investigating1/ [/af] Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın konuyla ilgili yaptığı açıklamada “…ülkedeki Rus gazeteci varlığı konusunda bilgilendirilmedik.” denildi.[af] “О гибели российских граждан в Центральноафриканской Республике”. The Ministry of Foreign Affairs of the Russian Federation, 31 July 2018. http://www.mid.ru/ru/foreign_policy/news/-/asset_publisher/cKNonkJE02Bw/content/id/3310573 [/af]

 

Üç gazetecinin OAC’de öldürülmelerine sebep olan Rus özel askeri şirketlerin günümüze değin yaşadıkları süreçler, ülkeyi Rusya için bu denli önemli yapan unsurlar ve en etkin kuruluş olan Wagner’in faaliyetleri, çalışmanın ana konuları oldu.

 

Rus Özel Askeri Şirketleri 

 

Eski Rus askeri personellerinin özel şirketlerde yoğun olarak çalıştırılma fikrinin aslında Güney Afrika Silahlı Kuvvetleri’nden emekli bir subay olan Eeben Barlow’a ait olduğu iddia ediliyor. Kendisine ait “Executive Outcomes” adlı bir özel askeri şirketi de bulunan Barlow’un 2010 yılında St. Petersburg Ekonomi Forumu’nda Rus Genelkurmayı’na özel bir sunum yaptığı ifade ediliyor.[af] “New Report Claims to Describe Inception of Private Military Company Allegedly Controlled by ‘Putin’s Chef’.” Meduza, meduza.io/en/news/2019/01/30/new-report-claims-to-describe-inception-of-private-military-company-allegedly-controlled-by-putin-s-chef [/af] Halihazırda var olan özel askeri şirketlerin, bu sunumdan sonra organize edilerek daha etkin kullanılmaya başlandığı görülebiliyor. 2011 yılında Putin’in Duma Meclisi’ne yasa tasarısını sunması da tam da bu sunumdan sonrası bir döneme denk geliyor. Vladimir Putin’in 2011 yılında özel askeri şirketler için başlattığı çalışma, 2018 yılının ilk aylarında meclise tasarı olarak geldi.[af] Bingham, J. (2018) “Private companies engage in Russia’s nonlinear warfare”. Jane’s Military & Security Assessments Intelligence Centre, s. 1 [/af] Ancak özel askeri şirketler, Rusya’da hala yasadışı olarak kabul ediliyor.[af] “Russian Veterans Appeal To ICC Over Moscow’s Alleged Use Of Mercenaries.” RadioFreeEurope/RadioLiberty, 19 Nov. 2018, www.rferl.org/a/russian-veterans-appeal-to-icc-over-moscow-s-alleged-use-of-mercenaries/29609013.html [/af] Rusya askeri şirketleri aslında 1992 yılındaki Bosna Savaşı’ndan beri de faaliyet gösteriyor.[af] Brown, Daniel. “3 Countries Where Russia’s Shadowy Wagner Group Mercenaries Are Known to Operate.” Business Insider, 27 Apr. 2018, www.businessinsider.com/russia-wagner-group-mercenaries-where-operate-2018-4#the-wagner-group-might-be-operating-in-other-countries-now-or-in-the-future-4 [/af] Bu şirketlerin bazıları da birbiriyle bağlantılı. Örneğin Wagner’in kökenleri 2013 yılından bu yana Suriye’de faaliyet gösteren Moran Güvenlik Grubu’na uzanıyor. Moran ise Hong Kong’da kurulan Slavonic Corpus’a bağlı olarak kuruldu.[af] “The first and last battle of the Slavonic Corps” Rusletter, 7 Nov. 2017, http://rusletter.com/articles/the_first_and_last_battle_of_the_slavonic_corps [/af]

 

Rus özel askeri şirketlerinin aktif olduğu ülkeler

2018 yılında kurulan ve Suriye’de aktif olan başka bir Rus özel paralı şirketi bulunuyor; Shchit. Şirketin ismi 15 Haziran 2019 tarihinde Tvenan doğalgaz sahasında üç paralı askerinin ölümüyle duyuldu. Novaya Gazeta’nın bu şirketten bir asker ile yaptığı görüşme neticesinde şirket karargahının 45. Spetsnaz Hava İndirme Tugayı bünyesinde olduğu düşünülüyor. Keşif ve özel operasyonlar konularında uzman olan bu tugay, Rusya’nın Kubinka bölgesinde yer alıyor. 45. Tugay ayrıca 2014 yılında Kırım’a gerçekleştirilen işgal harekatında yer aldı. Shchit’in de tıpkı Wagner’de olduğu gibi Slavonic Corps ile bağlantılı olduğu düşünülüyor. Ancak diğer Rus özel askeri şirketlerinin aksine bu ekibin batılı tarzda çalıştığı, sayılarının oldukça az olduğu ve çatışma yerine koruma odaklı oldukları ifade ediliyor.[af] “Sukhankin, Sergey. “New Russian PMC Spotted in Syria: Potential Military Links and Implications.” Jamestown, 7 Aug. 2019, jamestown.org/program/new-russian-pmc-spotted-in-syria-potential-military-links-and-implications/ [/af] Sibirya Askeri İstihbarat eski Şefi Tümgeneral Sergey Kançukov, profesyonel düzeyde askeri beceri ve ileri düzeyde ekipmanın birleşimiyle devlete bağlı özel askeri şirketlerin kurulabileceğine değiniyor. Bu düşüncenin altında ise düzenli ordunun aksine paralı askerlerin, hedefe ulaşmak amacıyla herhangi bir aracı seçme konusunda özgür olmaları fikri yatıyor.[af] Sukhankin, S. (2018) “‘Continuing War by Other Means’: The Case of Wagner, Russia’s Premier Private Military Company in the Middle East”. The Jamestown Foundation, s.5 [/af] Tıpkı Amerika’nın Blackwater örneğinde[af] Scahill, Jeremy. “Blackwater’s Black Ops.” The Nation, 29 June 2015, www.thenation.com/article/blackwaters-black-ops/ [/af] olduğu gibi Rusya da hassas olunması gereken ama Kremlin’in parmak izinin olmasını istemediği alanlar için bu seçeneği mübah görüyor.

 

Moskova’nın “askeri diplomasi” strateji zeminindeki amaç; ekonomik çıkar gözetilen ülkedeki hükümet karşıtı unsurlara yönelik aktif mücadele verilmesi.[af] Why Does Russia Want To Sell Arms To The Central African Republic?” OrientalReview.org, 15 Dec. 2017, orientalreview.org/2017/12/15/russia-want-sell-arms-central-african-republic/ [/af] Bu işleyişin mimarı ise Rusya Genelkurmay Başkanı General Valeri Gerasimov. “Gerasimov Doktrini” olarak da bilinen bu program, Amerika’nın savaş yöntemine benzer bir çizgide ancak Rusya’ya özgü bir yaklaşımla sürdürülüyor. Libya’ya yapılan askeri müdahaleden sonra 2013 yılında ortaya çıkan bu fikir, asimetrik savaş unsurlarına yönelmesi gerektiğini savunuyor.[af] Dreyfus, E. (2018) “Private Military Companies in Russia: Not So Quiet on the Eastern Front?” L’Institut de recherche stratégique de l’École militaire, No. 63, s. 8 [/af] Özel askeri şirketler, bulundukları ülkenin silahlı kuvvetlerini eğitmek haricinde operasyonlar düzenleyebiliyorlar. Bu noktada ise bölgede Rusya’nın bir kolu olarak hareket ediyorlar.[af] Spearin C, R. (2018) “Russia’s Military and Security Privatization”. US Army War College Quarterly: Parameters, No. 42 Vol. 2, s.42 [/af] SSCB’nin dağılmasından sonra sınır ötesindeki varlığı son derece azalan Rusya, özel askeri şirketleri kullanarak eskiden etkin olduğu coğrafyalara hızla dönüyor. Ancak bu şirketler Rusya merkezli değiller. Şirketler paravan bir sistem görmesi amacıyla üçüncü dünya ülkelerinde kurulu haldeler. Böylece yaşanabilecek herhangi bir olumsuz durumda Moskova, resmi olarak bu şirketlerin ülkedeki varlıklarını reddederek okların hedefi olmaktan kaçınmayı amaçlıyor.[af] Klein M. (2019) “Private military companies – a growing instrument in Russia’s foreign and security policy toolbox” Hybrid CoE Strategic Analysis Papers, s.4 [/af]

 

Orta Afrika Cumhuriyeti Atmosferi, Rusya Varlığı ve Kaynakları

 

Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC), 1960 yılında Fransa’dan bağımsızlığını kazanınca başta elmas ve altın madenleri olmak üzere birçok yeraltı ve üstü kaynağını ihraç etmeye başladı.[af] Matthysen K., Clarkson I. (2013). “Gold and diamondsin the Central African Republic. The country’s mining sector, and related social, economic and environmental issues”, IPIS Research. s. 5 [/af] Diğer Afrika ülkelerinde olduğu gibi bu ülkede de ‘Afrika sadece Afrikalıların değildir’ mottosu rahatlıkla görülebiliyordu. İstikrarlı bir düzen oluşturulmasını sarsacak çeşitli iç ve dış etmenlere sahipti. Devlet otoritesinin eksikliği, ülke içerisinde çeşitli isyancı grupların oluşmasına rahatlıkla zemin hazırladı. “Demokrasi ve Cumhuriyetin Tanzimi İçin Halk Ordusu (Armée Populaire pour la Restauration de la République et la Démocratie), Toplumun Demokratik Güçleri Birliği (Union des Forces Démocratiques pour le Rassemblement), Tanrı’nın Direniş Ordusu (Lord’s Resistance Army), Anti-Balaka Milisleri, Séléka”[af] Dukhan, N. (2017). “Splintered Warfare: Alliances, affiliations, and agendas of armed factions and politico-military groups in the Central African Republic”. The Enough Project. s. 25-26 [/af] gibi gruplar, ülkede yıllardır süren iç çatışmaların ana parçaları olarak yer aldılar. Ülkedeki “Müslüman azınlık, Hıristiyan çoğunluk” temelli yaşanan bir iç savaşın aynı zamanda vazgeçilmez bir parçası da yeraltı kaynakları oldu. Ülkenin çeşitli bölgelerinde faaliyet gösteren bu milis yapılanmalar da varlıklarını koruyabilmek için madenlerden çıkan kaynakları kullanıyorlardı. Müslüman ve Hıristiyan milislerin 2014 yılında ateşkes imzalamaları ve 2016 yılında Cumhurbaşkanlığı seçimi yapılmasıyla ülkedeki iç savaş ortamı görece azaldı.[af] DeWitt J. D., Chirico P. G., Bergstresser S. E. , & Clark I. E. (2018). “The Central African Republic Diamond Database—A Geodatabase of Archival Diamond Occurrences and Areas of Recent Artisanal and Small-Scale Diamond Mining” U.S. Geological Survey. s. 6 [/af] Ancak 2019 yılında Hükümet ve 14 isyancı grup arasında imzalanan barış anlaşması uzmanlara göre bıçak sırtında.[af] “Expert: Armed Groups Risk CAR’s Peace Deal by Violating the Accord They Signed.” Voice of America, www.voanews.com/africa/expert-armed-groups-risk-cars-peace-deal-violating-accord-they-signed [/af]

 

Fransız sömürgesi geçmişine sahip olan ve dini öğeler barındıran bir iç savaş yaşayan OAC’de Rusya varlığının kökenleri Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) dönemine uzanıyor. Soğuk Savaş döneminde yakın askeri ve diplomatik ilişkilere sahip bu iki ülkenin bağı, 1991 yılında SSCB’nin çöküşüyle zayıfladı.[af] Ross, Aaron. “How Russia Moved into Central Africa.” Reuters, 17 Oct. 2018, www.reuters.com/article/us-africa-russia-insight/how-russia-moved-into-central-africa-idUSKCN1MR0KA [/af] Ancak Rusya, SSCB’nin dış politikasındaki ideoloji eksenli bir yaklaşım yerine yepyeni bir bakış açısıyla OAC’ye geri dönüş sağladı. “Ekonomi temelli, evrenselci ve pragmatist” prensiplere dayanan bu yaklaşımın istendiği gibi gerçekçi ve ideolojiden uzak olması amaçlanıyordu.[af] Fidan H., Aras B. (2010) “The Return of Russia-Africa Relations” Ahmet Yesevi Üniversitesi Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, No: 52, s. 54. [/af] Rusya’nın OAC özelinde ve Afrika genelinde genişleyen etkisi Kremlin’in Afrika Özel Temsilcisi Mikail Margelov’un 2014 yılında gerçekleştirdiği pragmatist diplomatik adımlarla tam da Moskova’nın istediği bir seyre kavuştu.[af] Kalika A. (2019) “Russia’s ‘Great Return’ to Africa?”, Russie.Nei.Visions. No. 114, IFRI, s. 9 [/af] Rusya’nın yeraltı ve üstü kaynaklarıyla zengin olan Afrika ülkelerine bu ilgisi aslında 2015 yılında maruz kaldığı yaptırımlardan ileri geliyor.[af] “Russia and Africa Meet Again.” ISS Africa, 13 Mar. 2018, issafrica.org/iss-today/russia-and-africa-meet-again [/af] 

 

Bu sebeple Rusya petrol, doğalgaz ve nükleer enerji alanında faaliyet gösterebileceği bütün ülkelerde aktif ve yoğun bir diplomasi ağı çalıştırıyor.[af] http://www.nbs.ntu.edu.sg/NewsnEvents/Pages/Inthemedia-Details.aspx?news=2f0e3381-39a8-4c98-92f1-d54e19799c6e [/af] Moskova tıpkı Suriye örneğinde[af] “Russia’s Local and Regional Approach to Syria.” Carnegie Endowment for International Peace, https://carnegieendowment.org/sada/76952 [/af] olduğu gibi OAC’deki isyancı gruplarla iletişime geçerek, lider kadrolarıyla görüşmeler gerçekleştiriyor.[af] Calzoni, Francesco “What Russia Wants from the Central African Republic.” Fair Observer, 29 Oct. 2018, www.fairobserver.com/region/africa/russian-interests-central-african-republic-military-presence-wagner-natural-resources-news-71652 [/af] Moskova’nın özel çalışmaları haricinde ülkede Birleşmiş Milletler (BM) destekli bir askeri birliği de bulunuyor. Bangui bölgesinde konuşlu olan “Çok Boyutlu Birleşik İstikrar Görevi” (MINUSCA) programı kapsamında ülke barışının sağlanması ve yerel kuvvetlere destek verilmesi için resmi olarak diğer Avrupa ülkeleri ile birlikte faaliyet gösteriyor.[af] “Letter dated 23 July 2018 from the Panel of Experts on the Central African Republic extended pursuant to resolution 2399 (2018) addressed to the President of the Security Council”. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi. https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/s_2018_729.pdf [/af] Ülkedeki Birleşmiş Milletler varlığından Rusya kadar diğer Avrupa ülkeleri de yararlanıyor diyebiliriz. En azından Moskova’nın ülkedeki nüfuzunu ve faaliyetlerini gözlemlemek amacıyla meşru bir zemin oluşturulduğu ortaya konuluyor.

 

Kremlin’in ‘Yerel’ Stratejisi 

 

Kremlin, ülkedeki Avrupalı devletlerden kendisini daha avantajlı bir konuma getiren bir makamı elinde bulunduruyor; Ulusal Güvenlik Danışmanlığı. Eski bir istihbarat personeli olan Valeri Zaharov, Cumhurbaşkanı Faustin-Archange Touadera’nın 2017 yılında Putin’e gönderdiği yardım isteği ile bu konuma getirildi.[af] “Russia in Africa: Inside a Military Training Centre in CAR.” Al Jazeera, 14 Apr. 2019, www.aljazeera.com/programmes/talktojazeera/inthefield/2019/04/russia-africa-military-training-centre-car-190411152658162.html [/af] Çeçen Savaşı’nda görev yapan Zaharov[af] “THE PROCONSUL.” The Local Africa News, 20 Dec. 2018, www.thelocalafricanews.com/putins-man-in-the-central-african-republic-valery-zakharov/ [/af] ülkedeki Rus varlığının hızla artmasında rol oynuyor. OAC’ye 2013 yılından beri Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından silah ambargosu uygulanırken[af] “Resolution 2127 (2013) Adopted by the Security Council at its 7072nd meeting, on 5 December 2013”.  Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, s.10. https://www.undocs.org/S/RES/2127(2013) [/af] Rusya, 2017 yılından itibaren bu ambargodan muaf tutuluyor.[af] Stronski, Paul. “Russia Looks to the Central African Republic to Beef Up Its Arms Sales to Africa.” Carnegie Endowment for International Peace, carnegieendowment.org/2018/01/10/russia-looks-to-central-african-republic-to-beef-up-its-arms-sales-to-africa-pub-75237 [/af] Böylece Rusya “silahlandır, paralı asker gönder, resmi personel ile ülke işleyişine dahil ol”[af] “Russia’s Three-Step Plan for Any Military Intervention.” LobeLog, 12 June 2019, lobelog.com/russias-three-step-plan-for-any-military-intervention/ [/af] yoluyla başka bir ülkede daha yoğun faaliyet gösteriyor. BM’nin bu kararı almasında Rusya’nın ülkedeki askeri ve ekonomik nüfuzu göz önüne alınabilir. Zira ülkedeki iç savaşı durdurmak için çabalayan batılı devletler, bu konuda pek başarılı olamadıkları gerçekliğini fark etmişe benziyorlar. Bu sebeple de yeraltı kaynağıyla zengin bu ülkenin refaha ulaşmasında Moskova’nın önü açılarak istikrara kavuşması istendiği düşünülebilir.

 

Wagner Örneği

 

Kamuoyunda en fazla tanınan ve birçok ülkede faaliyet gösteren Wagner’in ana karargahı ise Rus Genelkurmayı’nın “Ana İstihbarat Direktörlüğü (GRU)” bünyesinde bulunan ve özel kuvvet yapısına sahip olan 10. Spetsnaz Tugayı’nın ikamet ettiği Molkino’da bulunuyor. Şirketin kurucusu ise GRU’ya bağlı 2. Özel Operasyonlar Tugayı, 700. Spetsnaz Özel Operasyonlar Müfrezesi’nden 2013 yılında Yarbay rütbesinde emekli olan Dmitri Utkin.[af] “Fontanka Investigates Russian Mercenaries Dying For Putin In Syria And Ukraine. The Interpreter. 29 March 2016  www.interpretermag.com/fontanka-investigates-russian-mercenaries-dying-for-putin-in-syria-and-ukraine/ [/af] Ancak şirketin asıl yöneticisi ise “Putin’in Şefi”[af] Myre, Greg. “’Putin’s Chef’ Has His Fingers In Many Pies, Critics Say.” NPR, 30 Jan. 2019, www.npr.org/2019/01/30/685622639/putins-chef-has-his-fingers-in-many-pies-critics-say [/af] olarak bilinen Yevgeni Prigozhin.

Kendisi restoran zincirine sahip olmasına karşın Wagner’in finansörü ve şirketin arkasındaki isim olarak biliniyor.[af] “Putin’s Notorious ‘Chef’ Is Now Meddling Across Africa”. Bloomberg, 20 Nov. 2018 https://www.bloomberg.com/news/features/2018-11-20/putin-chef-yevgeny-prigozhin-is-now-meddling-in-africa [/af] Wagner’in kurucusu ve mali destekçisi olan iki önemli isim de Amerika’nın yaptırımlar listesinde yer alıyorlar. Amerika Hazine Bakanlığı, Aralık 2016’da Yevgeni Prigozin’i[af] “Treasury Sanctions Individuals and Entities In Connection with Russia’s Occupation of Crimea and the Conflict in Ukraine”, U.S. Department of the Treasury. www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/jl0688.aspx [/af] ve Haziran 2017’de Dmitri Utkin’i[af] “Treasury Designates Individuals and Entities Involved in the Ongoing Conflict in Ukraine”, U.S. Department of the Treasury. www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/sm0114.aspx [/af] ve “Ukrayna’daki çatışmalara dahil oldukları” gerekçesiyle yaptırım listesine aldı. Concord Management and Consulting, Megalain, Lakhta şirketlerinin sahibi olan Yevgeni Prigozhin, Rus Savunma Bakanlığı ile birden fazla anlaşma imzalamış bir isim.[af] “Kids’ Camp on a Defense Base? How Russian Firms Masked Secret Military Work.” The Moscow Times, 8 Aug. 2019, www.themoscowtimes.com/2019/04/04/kids-camp-on-a-defense-base-how-russian-firms-masked-secret-military-work-a65098 [/af] Ayrıca dünya kamuoyunda Kremlin’in siyasi manevralarının internet üzerinden yapılabilmesi için bazı zamanlar gündeme gelen Rus trolleri olarak anılan ancak “Internet Research Agency” adıyla bilinen şirketin aslında Prigozhin tarafından yürütüldüğü ifade edilenler arasında.[af] “U.S. Disrupted Russian Trolls on Day of November 2018 Election: Washington Post.” The Japan Times, www.japantimes.co.jp/news/2019/02/27/world/crime-legal-world/u-s-disrupted-russian-trolls-day-november-2018-election-washington-post/#.XUxCsSnVKYU [/af]

 

Sahada İlk Ortaya Çıkış: Ukrayna

 

Wagner, Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçı faaliyetlerini GRU komutası altında gerçekleştiriyordu. 2014 yılı boyunca bölgede yaşanan çatışmalardan sonra hakimiyet sağlayan Rusya, Wagner ile beraber 2015 yılında buradaki askeri şirketlerin varlıklarını kısıtlama yoluna gitti.[af] Reynolds, Nathaniel. “Putin’s Not-So-Secret Mercenaries: Patronage, Geopolitics, and the Wagner Group.” Carnegie Endowment for International Peace, carnegieendowment.org/2019/07/08/putin-s-not-so-secret-mercenaries-patronage-geopolitics-and-wagner-group-pub-79442 [/af] Wagner’in Ukraynalılardan oluşan özel birimine de “Karpaty” deniliyor. Suriye’de de muharip düzeyde bulunan[af] “List of the Karpaty Company Task Force: Who of the Donbas Militants Recruited to the Russian Wagner PMC (PHOTO).” InformNapalm.org, 23 May 2018, informnapalm.org/en/list-of-the-karpaty-company-task-force-who-of-the-donbas-militants-recruited-to-the-russian-wagner-pmc-photo/ [/af] bu birime eğitimin bir Rus yarbay tarafından verildiği söyleniyor. Ukrayna Gizli Servisi, Yarbay Oleg Demyanenko idaresindeki bir Rus askeri birliğinin, Karpaty’ye taktik düzeyde piyade eğitimi, istihkam, top, hava savunma sistemi, tank ve askeri zırhlı araç konularında eğitimler verildiğine dair bilgilere eriştiğini iddia etti.[af] “Russian Military Officers Train the Mercenaries of Wagner PVC, Says SSU.” Security Service of Ukraine, ssu.gov.ua/en/news/2/category/304/view/4759#.dxVUMROj.dpbs [/af]

 

OAC ve Afrika’daki Wagner Varlığı 

 

BM, 2017 yılında Rusya’nın OAC ordusunu eğitmesi için ülkeye 127 paralı asker gönderdiğini açıkladı.[af] “Letter dated 23 July 2018 from the Panel of Experts on the Central African Republic extended pursuant to resolution 2399 (2018) addressed to the President of the Security Council”. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi. https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/s_2018_729.pdf [/af] En az 40 Rus Özel Kuvvet operatörüne ek olarak Wagner’e bağlı paralı askerlerin de 2018 yılında OAC’ye gittikleri düşünülüyor.[af] Plichta, Marcel. “Russia Is Back In Africa – and Making Some Very Odd Deals.” Defense One, 22 May 2018, www.defenseone.com/ideas/2018/05/russia-back-africa-and-making-some-very-odd-deals/148371/ [/af]

 

Wagner’in OAC’de bulunmasına dair bir başka kanıt ise bir paralı asker olan Vasili Livanoviç’in eşinin sosyal medya paylaşımı üzerinden ortaya çıktı. 2018 yılının Temmuz ayında OAC’de çekilen fotoğrafların ortaya çıkmasıyla 45. Spetsnaz Hava İndirme Tugayı’nın eski bir operatörü olan ve Wagner bünyesindeki 4. Keşif ve Taaruz Bölüğü’nde görev yapan Vasili Livanoviç’in OAC’nin başkenti Bangui’de olduğu anlaşılıyor.[af] “The Driver-Scout from Wagner PMC in the Central African Republic Can Become a Valuable Witness for the IC of Russia.” InformNapalm, 2 Oct. 2018, informnapalm.org/en/the-driver-scout-from-wagner-pmc-in-the-central-african-republic-can-become-a-valuable-witness-for-the-ic-of-russia/ [/af] Sudan ve OAC’deki maden yataklarının güvenliği için yine Prigozhin’in ismi geçiyor. Lobaye Invest ve Sewa Security isimleriyle bu ülkede, Yevgeni Khodotov gibi başka kişilerin üzerinden iş yapmaya devam ediyor.[af] Marten, K. s. 197 [/af] Orta Afrika Cumhuriyeti Başkan Sözcüsü Yaloke Mokpeme, Rusların ülkelerinde bulunmasıyla ilgili olarak “Yardımımıza Rusya’dan başkası gelmedi. Onların da yardımıyla elmas madenlerimizi koruyabileceğiz.” açıklamasında bulundu. New York Times’ın ulaştığı bilgilere göre Rusya, ticaretin yasal olduğu bölgelerde hükümetle elmas madenleri konusunda anlaşmalar yaparken, yasadışı bölgelerde ise isyancı gruplarla iş birliği içerisinde. Amerikalı yetkililer, OAC’de 400 civarında Rus paralı asker olduğunu tahmin ettiklerini ve bir kısmının asi bölgelerde konuşlu olduklarını dile getiriyorlar. Prigozhin ise Orta Afrika Cumhuriyeti’nde hastaneler, mezbahalar inşa ederken, futbol ve güzellik yarışmalarına sponsor oluyor. Hatta devletin sahip olduğu radyo istasyonundan daha geniş ölçüde yayın yapan bir radyo bile kurdu.[af] https://www.nytimes.com/2019/09/30/world/russia-diamonds-africa-prigozhin.html [/af]

 

 

Ocak 2019 tarihinde Sudan’da Devlet Başkanı Ömer el Beşir karşıtı protestolar başladığı zaman yerel kaynaklar, Wagner’e ait bir askeri kamyonun fotoğraflarını sosyal medyada paylaştılar.[af] Flanagan, Jane. Russian Mercenaries Help Put down Sudan Protests – The Times, 10 Jan 2019  [/af] Kremlin, Rus mühendislerinin 2015 yılında Sudan’da büyük bir altın rezervi bulmasının ardından Moskova’nın Hartum ile ikili ilişkilerin geliştirilmesinin vaktinin geldiğinin farkına vardı.[af] No Chances of Russian Military Base in Sudan, Warsaw Institute, 24 July 2018 [/af] Guardian’ın 2018 yılının son aylarında ulaştığı belgelere göre Wagner’in Afrika’da Fransa ile rekabet halinde olduğu iddia ediliyor. Siyasi ve askeri tahakküm, ekonomik ilişkiler, yerel kuvvetlerin eğitimi konusunda ayrı bir Afrika dosyası olan şirketin, faaliyet listesi gittikçe büyüyor. OAC, Sudan ve Madagaskar ile ilişkilerinin çok iyi olduğu, Libya, Zimbabve ve Güney Afrika ilişkilerin görece iyi olduğu ifade ediliyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Çad ve Zambiya ile ilişkilerin düşük seyirde olduğu ifade edilirken, Ekvator Ginesi, Mali ve Uganda ile de iş yapılmak istendiği aktarılıyor. Etiyopya ise iş birliği yapılabilir kategorisinde hazır bekletiliyor. [af] Harding, Luke and Jason Burke. Leaked Documents Reveal Russian Effort to Exert Influence in Africa. The Guardian, 11 June 2019 [/af]

 

Mozambik hükümetine yardım için Rusya’nın ülkeye paralı asker gönderdiği de iddialar arasında. Hatta 8 Ekim tarihinde ülkede çıkan bir çatışmada Wagner’e bağlı beş paralı askerin bu çatışmada Mozambik askerleriyle birlikte öldükleri iddia ediliyor.[af] https://www.themoscowtimes.com/2019/10/29/5-russian-mercenaries-reportedly-killed-in-mozambique-ambush-a67963 [/af] Amerika’dan Wagner ile ilgili en net açıklama askeri kanattan yapıldı. Senato Silahlı Kuvvetler Komitesi’ne konuşan Afrika Komutanı General Stephen J. Townsend, kendisinin “Suriye’de özellikle Wagner ile bazı tecrübeleri” olduğu ve şirket faaliyetlerinin kendisini “büyük oranda endişelendirdiğini” dile getirdi.[af] Rempfer, Kyle. “Why This US General Says Russian Wagner Mercenaries in Africa ‘Concern Me Greatly’.” Military Times, 5 Apr. 2019, www.militarytimes.com/news/your-military/2019/04/04/why-this-us-general-says-russian-wagner-mercenaries-in-africa-concern-me-greatly/ [/af]

 

Libya’daki Hayalet

 

7 Kasım 2018 tarihinde Moskova’da önemli bir toplantı yapıldı. Bu toplantıda Halife Hafter’in Rus Savunma Bakanı Sergey Şoygu ile görüşmesi asıl konuydu ama bazılarının gözden kaçırmadığı bir ayrıntı daha vardı; Yevgeny Prigozhin. Ortaya çıkan bu görüntünün[af] https://medium.com/dfrlab/putinatwar-prigozhin-meets-libyan-military-officials-608ca4f2b98e [/af] ardından akla gelen yorum elbette Wagner’in Libya’da ortaya çıkacağı oldu. Bu görüşmenin üzerinden aylar geçip, unutulmaya yüz tutmuşken Eylül ayının ilk haftasında Libya’ya ilk Rus paralı asker birliği ulaştı. Hatta bir paralı asker komutanı da Wagner’in Libya’daki çatışmalarda yer aldığını doğruladı.[af] https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-09-25/-putin-s-chef-deploys-mercenaries-to-libya-in-latest-adventure [/af] Halife Hafter’in Nisan ayında Trablus’a yönelik gerçekleştirdiği başlattığı askeri operasyona destek olmak amacıyla bölgeye gelen Rus paralı askerlerinin geldikleri ilk zamanlarda doğrudan çatışmalara dahil oldukları ve Eylül ayında da kayıplar verdikleri iddia edildi.[af] https://www.themoscowtimes.com/2019/10/03/dozens-of-russian-mercenaries-killed-in-libya-meduza-a67569 [/af]

 

Libya’daki bütün çatışma ortamına rağmen ülkede günlük 1.3 milyon varil petrol çıkarılıyor. Muammer Kaddafi’nin devrilmesinden sonra kendisiyle yapılan yüksek meblağdaki askeri anlaşmanın da iptal olmasının ardından Rusya, bu sefer Libya’da işlerin kendi isteğine göre gitmesini amaçlıyor. Hatta öyle ki Halife Hafter’e destek olmak amacıyla Rusya, 2015 yılında Mısır’ın batısında bir askeri bile kurdu. Wagner’e bağlı paralı askerlerin Libya’daki varlığıyla alakalı bir Avrupalı güvenlik görevlisi, keskin nişancılar tarafından hedef alınan askerlerin Ukrayna’daki mühimmat ve yaralanmaların uyuştuğunu aktardı.[af] https://www.nytimes.com/2019/11/05/world/middleeast/russia-libya-mercenaries.html [/af]

 

Libya hükümetine bağlı komutanlardan Usame Cuvayli, Rusya’nın çatışmalara dahil olmasının savaş alanını değiştirdiğini ve kendileri için işleri zorlaştırdığını söyledi. Amerika Afrika Komutanlığı Sözcüsü Rebecca Farmer, Wagner dahil olmak üzere Rus askeri şirketlerinin Libya’daki faaliyetlerinden haberdar olduklarını, ülkenin hem doğu hem de batısında operasyonlar gerçekleştirdiklerini açıkladı. Batılı bir yetkili ise cephe hatlarındaki Rus paralı askerlerin arasında keskin nişancı, topçu uzmanların olduğunu, taktiksel becerilerinin göze çarptığını ifade etti. Trablus Hükümeti’ndeki üst düzey bir askeri komutan ise edindikleri istihbarata göre 300 civarında Rus paralı askerin görev yaptığını söyledi. Halife Hafter’in sözcüsü Albay Ahmed el-Masmari, Rus paralı askerlerin sahadaki varlığını reddetti. Ancak Washington Post muhabiri, çatışma sahasında Ruslara ait dokümanlar gördüğünü ve Libyalı savaşçıların video ve fotoğraflarında Rus paralı askerlere dair görüntüler olduğunu aktardı. Rus paralı askerlerin bölgedeki varlığına dair ilginç bir detay ise Libyalı bir doktordan geldi. Trablus’un güneybatısındaki el-Aziziye’de süren çatışmalar neticesinde hastaneye getirilen askerlerin kafalarından ve göğüslerinden vurulduklarını ve geçen çatışmalara nazaran havan atışlarında daha isabet sağlandığını söyledi.[af] https://www.washingtonpost.com/world/arrival-of-russian-mercenaries-adds-deadlier-firepower-modern-tactics-to-libyas-civil-war/2019/11/05/f330820c-fa03-11e9-9534-e0dbcc9f5683_story.html [/af]

 

Suriye İç Savaşı’ndaki Gizli Aktör

 

Wagner’in rolü Ukrayna’nın doğusunda kısıtlanmaya başlayınca asıl kuvvetini aktif bir şekilde etkin kılabileceği yeni bir sahaya yönlendirme durumunda kaldı. Wagner’in Suriye’deki başlıca görevi Şam Yönetimi ve Rusya’ya ait tesislerin korunmasına yardımcı olmaktı. Ancak zaman içerisinde çatışmalara dahil olmaya başladı. Ve Şam Yönetimi’nin 2016 yılının başlarında Palmira’yı alması için düzenlediği operasyona dahil oldu.[af] “Moscow’s Mercenaries in Syria.” War on the Rocks, 5 Apr. 2016, warontherocks.com/2016/04/moscows-mercenaries-in-syria/ [/af]

 

Lazkiye ve Humus bölgelerini merkez olarak belirleyen Wagner’in 2017 yılının başlarında Suriye’de beş bin civarında paralı askeri bulunuyordu.[af] “Mercenaries Killed in Syria Were Part of Russian-Backed Hybrid Force.” Washington Free Beacon, 15 Feb. 2018, freebeacon.com/national-security/mercenaries-killed-in-syria-were-part-of-russian-backed-hybrid-force/ [/af] Wagner’in Suriye’ye gönderdiği paralı askerlere aylık dört bin dolar maaş verdiği, burada öldürülen askerlerin rütbe ve görevlerine göre ailelerine yirmi iki bin ila elli iki bin dolar arasında para verildiği iddia ediliyor.[af] “Relatives Admit Existence of Russia’s ‘Wagner Mercenary Army’ in Syria.” Middle East Monitor, 13 Oct. 2017, www.middleeastmonitor.com/20171013-relatives-admit-existence-of-russias-wagner-mercenary-army-in-syria/ [/af] IŞİD, 2017 yılında esir aldığı iki Rus paralı askerin videosunu yayınladı. İsimlerinin Roman Sergeyevich Zabolotny ve Grigory Tsurkanu olduğunu söyleyen bu askerler, “IŞİD’in eş-Şula kasabası (Deyrizor) yakınlarında düzenlediği pusuda yakalandıklarını” itiraf ettiler. Ancak Rus Savunma Bakanlığı yayınladığı açıklamada askerlerin esir düşmediğini açıkladı. Grigory Tsurkanu’nun kardeşi de aslında ağabeyinin resmi olarak asker olmadığını ama hükümet destekli Wagner’e çalıştığını Radio Svoboda ile yaptığı röportajında dile getirdi.[af] “Russian Captives in Syria Highlight Apparent Involvement of Proxy Forces in Harassing Russian Political Opposition at Home.” San Antonio Express-News, 5 Oct. 2017, www.mysanantonio.com/news/article/Russian-captives-in-Syria-highlight-apparent-12255514.php [/af]

 

Sosyal medyada yayınlanan fotoğraflar haricinde Wagner’in Suriye’de faaliyet gösterdiğinin en büyük kanıtı aslında böylece Kremlin tarafından doğrulanmış oldu.  St. Petersburg merkezli Fontanka adlı haber sitesi, 2015 yılından beri Wagner’in Suriye’ye üç bin civarında Rus paralı askeri savaşmak için gönderdiğini ve yetmiş üçünün bu çatışmalarda öldürüldüğünü aktarıyor. Bu çatışmalarda yaşamını kaybedenlerden birisi de 23 yaşındaki Ivan Slyshkin oldu. Düğün yapabilmek için para biriktiren Slyshkin, 2017 yılının Aralık ayında Suriye’nin güneyindeki Palmira kenti yakınlarında bulunan Şayer petrol sahasındaki çatışmalarda öldürüldü.[af] Vasilyeva, Nataliya. “Thousands of Russian Private Contractors Fighting in Syria.” Associated Press, 12 Dec. 2017, www.apnews.com/7f9e63cb14a54dfa9148b6430d89e873 [/af]

 

Yevgeni Prigozhin’in bağlantılı olduğu başka bir özel askeri şirket daha bulunuyor; Evro Polis. 2016 yılının sonunda bu şirket, Şam Yönetimi ile yaptığı anlaşmada petrol ve doğalgaz sahalarının karşıt unsurlardan alınılması ve müdaafası için bir anlaşma imzaladı. Şam’ın Rusya Büyükelçisi Riad Haddad, Evro Polis başta olmak üzere birçok Rus şirketi ile petrol ve elektrik sektörlerinde anlaşmalar imzaladı ve bu anlaşmalar öncelik olarak kabul edildi.[af] “Russian Mercenary Army Financier Made an Oil Deal with Syria Just before Clash with U.S. Troops.” The Bell, 15 Jan. 2019, thebell.io/en/russian-mercenary-army-financier-made-oil-deal-syria-just-clash-u-s-troops/ [/af]

 

Wagner adının medyada en göze çarpan olaylarından birisi 2018 yılının Şubat ayında Suriye’de yaşandı. O zamana kadar gruba ait paralı askerlerin Palmira başta olmak üzere çeşitli yerlerde fotoğrafları paylaşılıyordu. Açık istihbarat üzerine çalışan oluşumlar ise Wagner’in ülkedeki varlığını bu fotoğraflar üzerinden doğrulamaya ya da faaliyetlerinin hala devam ettiğini aktarmaya uğraşıyorlardı. Göze çarpan bu hadise ise 7 Şubat’ı 8 Şubat’a bağlayan gece yaşandı. YPG/PKK’nın çatı yapısı Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) Deyrizor’da hakim olduğu petrol sahasına Şam Yönetimi ve müttefik kuvvetleri bir saldırı gerçekleştirdiler. Bu saldırıyı püskürtmek amacıyla Amerika, yoğun bir hava ve topçu desteği vererek, ağır zayiat verilmesine sebep oldu. Gece süren çatışmalarda Wagner’in onlarca askerinin etkisiz hale getirildiği çeşitli kaynaklar tarafından iddia edildi.[af] Hauer, Neil. “Russia’s Mercenary Debacle in Syria.” Foreign Affairs, Foreign Affairs Magazine, 16 Mar. 2018, www.foreignaffairs.com/articles/syria/2018-02-26/russias-mercenary-debacle-syria [/af] 

 

Ancak Der Spiegel, çatışmanın görgü tanıkları, çatışmaya dahil olanlar ve çatışma ile bağlantılı birçok isimle görüştü. Bu görüşmeleri neticesinde Wagner’in aslında çatışmalara aslında dahil olmadığı sonucuna ulaştı. Şam Yönetimi’nin İran tarafından desteklenen 4. Tümeni ile yine Tahran tarafından desteklenen Şii milis grupların, kendileriyle hareket eden yerel aşiretlerle birliklerle Fırat Nehri’ni geçmeye çalıştıkları, iki defa yapılan bu deneme girişiminde Amerika’nın Şam kontrolündeki bölgeye yoğun saldırılar gerçekleştirdiği ve Wagner’in bu bölgede olduğu aktarıldı. Rusya ve Amerika’nın Fırat Nehri’ni “çatışmasızlık sınırı” olarak kabul etmesi sebebiyle iki ülkeye bağlı unsurun bu bölgede birbirlerine karşı sakin kaldıkları ifade ediliyor. Ancak bölgede konuşlu bulunan küçük sayıdaki bir Wagner timinin Amerika’nın gerçekleştirdiği saldırılarda hedef oldukları bildirildi.[af] Reuters, Christoph. “American Fury: The Truth About the Russian Deaths in Syria”. SPIEGEL ONLINE, 2 Mar. 2018, www.spiegel.de/international/world/american-fury-the-truth-about-the-russian-deaths-in-syria-a-1196074.html [/af]

 

Deyrizor’un Suriye’deki konum – Kaynak: Acta Fabula Map

Wagner’in 2017 yılında Suriye’de ilginç bir deneyde bulunduğu iddia edildi. Şirketin çalışanları arasında bulunan Valeri Alemçenko ve Wagner’in güvenlik biriminde görevli Sergey Gubanov liderliğindeki bir grubun Suriye’ye bir psikoptrop madde[af] Psikotrop madde merkezi sinir sisteminde etkisini gösteren ve beynin işlevlerini değiştirerek algıda, ruh hâlinde, bilinçlilikte ve davranışta geçici değişikliklere neden olan kimyasal maddelerdir. [/af] denemek üzere gittiği iddia edildi. Burada ise “Yurich” takma adını kullanan Wagner’in Suriye komutanı ve personelle görüşen grup[af] “Prigozhin’s Men in Syria.” Organized Crime and Corruption Reporting Project, www.occrp.org/en/other-articles/9039-prigozhin-s-men-in-syria [/af], test yapılması gereken IŞİD esiri bulamayınca, Wagner’in eğittiği Şam Yönetimi yanlısı milis yapılanma olan “ISIS Hunters” üzerinde bu maddeyi deneme kararı aldı. Ancak bu denemede milislerden birinin ölümü üzerine ekip polis tarafından tutuklandı. Ancak yapılan sorgulamanın ardından Rusya’ya geri gönderildi.[af] “Putin’s Chef Accused of Assault, Poisoning.” Committee to Investigate Russia, investigaterussia.org/media/2018-10-22/putins-chef-accused-assault-poisoning [/af] Bu iddianın sahibi olan Valeri Alemçenko, gazetecilerle yaptığı görüşmeler ve bu yapılan deneyden bahsettikten sonra kayıplara karıştı.[af] “Russian Paper: Indicted Prigozhin Ordered Beatings, Killing.” Business Insider, 22 Oct. 2018, www.businessinsider.com/ap-russian-paper-indicted-prigozhin-ordered-beatings-killing-2018-10 [/af]

 

The New Yorker’ın Rus özel askeri şirketlerine yakın bir isimden elde ettiği bilgiye göre Rusya Savunma Bakanlığı, Wagner’in Suriye’deki bütün ihtiyaçlarını karşılıyor. Askeri mühimmattan, yemeğe hatta paralı askerlerin Suriye’ye aktarılıp, ülkeden çıkarılmasına kadar her türlü desteği sağlıyor.[af] Yaffa, Joshua. “Putin’s Shadow Army Suffers a Setback in Syria.” The New Yorker, The New Yorker, 17 Feb. 2018, www.newyorker.com/news/news-desk/putins-shadow-army-suffers-a-setback-in-syria [/af]

 

The Bell adlı medya organının Wagner hakkında ulaştığı belgelere göre şirket, 2014 yılından beri Suriye’ye on binden fazla paralı asker gönderdi. 2018 yılı harcamalarının ise 2 Milyar Ruble/30 Milyon Dolar olduğu tahmin ediliyor.[af] “New Report Claims to Describe Inception of Private Military Company Allegedly Controlled by ‘Putin’s Chef’.” Meduza, meduza.io/en/news/2019/01/30/new-report-claims-to-describe-inception-of-private-military-company-allegedly-controlled-by-putin-s-chef [/af]

 

Kremlin, kendisine sadık ve çoktan profesyonelleşme evresine ulaşmış eski askerleri, doğal kaynak bakımından zengin ve gelecek vaad eden ülkelere göndererek nüfuzunu artırmaya çalışıyor. Güvenlik ve bürokrasi alanındaki güçlü kurumların korunma ve eğitim görevlerini üstlenen bu askeri şirketler, Putin ile bağlantılı iş adamlarının bu ülkelerdeki güvenceleri oluyorlar. Maden yatakları, petrol & doğalgaz bölgeleri, devlet binaları gibi bir ülkenin son derece önemli siyasi ve ekonomik bölgelerinde hassas bir konu alan güvenliğin sağlanması, mevcut devlet işleyişinin yakından takip edilebilmesi, hatta kontrol altında tutulabilmesini sağlıyor. Devlet ve hükümet ile bu yakınlığı sağlanmasıyla birlikte ülkenin ekonomik kaynaklarını karşılıklı olarak kullanılabilmesi fırsatına erişebiliyor. Batılı devletlerin aksine sadece diplomatik yollarla ilişkilerde sınırlı kalmayan Kremlin, batıya özgü olan özel askeri şirket kavramını kendi karakterine uygun olarak çok iyi şekilde tasarlamış durumda.

 

Destek verilen ülkeyi sürekli gözetim halinde tutmak ve kilit noktalarda var olabilmek adına işlenen bu sistem tabii ki de Siloviklerin[af] Rusya’daki istihbarat ve askeri kurumlardan emekli olan personele verilen sıfat. bkz. Galeotti, Mark. The West Thinks Putin Is Russia’s Spymaster. But Are the Spies Controlling Him?, The Guardian, 20 June 2019 [/af] yıllarca çalıştıkları devlet kurumları içerisinde öğrenip, icra ettikleri başlıca konular arasında geliyor. Rusya’nın hem devlet hem de özel paralı askerleri ile derine nüfuz ettiği OAC’de Orhan Cemal, Alexander Rastorguyev ve Kirill Radçenko’nun öldürülmesine ilişkin açılan soruşturmada neden sonuç çıkmadığı bu yaşananlar ışığında rahatlıkla görülebilir. Kamerunlu insan hakları savunucusu ve muhabir olan Glory Tiku, “İnsanlar, OAC Silahlı Kuvvetleri askerlerinin sivillere yönelik acımasız olmasından dolayı konuşmaktan korkuyorlar.” [af] Jr., Philip Obaji: Journalists at Risk: Threats, Intimidation, and Worse for Those Investigating Russians’ Murder in Africa. The Daily Beast, 18 Oct 2018 [/af] diyerek Moskova’nın bölgedeki faaliyetleri konusunda ne denli hassas ve perde arkasında kalma isteği için yapabileceklerini ifade ediyor. 

One Comment

  1. najlepsze escape roomy

    hey there and thank you for your information – I’ve definitely picked up anything new from right here.
    I did however expertise some technical points using this site, since I experienced to reload the web site many times
    previous to I could get it to load correctly. I had been wondering if your web hosting is OK?
    Not that I am complaining, but slow loading instances times will sometimes affect your placement in google and can damage your
    high quality score if ads and marketing with Adwords.

    Well I’m adding this RSS to my email and can look out for a lot more of your respective intriguing content.
    Ensure that you update this again very soon.. Lista escape room

  2. company

    Hi, I do think this is an excellent blog. I stumbledupon it 😉 I may come back once again since i have bookmarked it. Money and freedom is the best way to change, may you be rich and continue to guide others.

  3. memek

    An intriguing discussion is worth comment. I do believe that you ought to publish more about this issue, it may not be a taboo subject but typically people don’t talk about such topics. To the next! Many thanks.

  4. iptv

    An impressive share! I’ve just forwarded this onto a coworker who had been conducting a little homework on this. And he in fact ordered me breakfast due to the fact that I found it for him… lol. So allow me to reword this…. Thank YOU for the meal!! But yeah, thanks for spending time to discuss this issue here on your blog.

  5. iptv

    Spot on with this write-up, I absolutely think this web site needs a lot more attention. I’ll probably be back again to read more, thanks for the information!

  6. iptv

    Hi there, I do think your site might be having web browser compatibility problems. Whenever I look at your site in Safari, it looks fine however, if opening in IE, it has some overlapping issues. I simply wanted to give you a quick heads up! Besides that, fantastic website.

  7. ดูซีรีย์จีน

    I’m amazed, I have to admit. Seldom do I come across a blog that’s both educative and interesting, and without a doubt, you’ve hit the nail on the head. The problem is something that too few men and women are speaking intelligently about. I’m very happy I stumbled across this in my hunt for something regarding this.

  8. Jamar Sinkey

    Right here is the right blog for anyone who hopes to understand this topic. You know a whole lot its almost tough to argue with you (not that I actually will need to…HaHa). You definitely put a new spin on a topic that has been discussed for ages. Excellent stuff, just great.

  9. 78win

    After I initially commented I appear to have clicked on the -Notify me when new comments are added- checkbox and from now on every time a comment is added I receive 4 emails with the same comment. Perhaps there is a means you can remove me from that service? Thanks a lot.

  10. design your own jackets

    An impressive share! I’ve just forwarded this onto a colleague who was conducting a little research on this. And he actually bought me lunch simply because I found it for him… lol. So let me reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanks for spending the time to talk about this topic here on your web site.

  11. klikx in London

    The very next time I read a blog, Hopefully it won’t disappoint me as much as this particular one. I mean, Yes, it was my choice to read through, however I really thought you would have something interesting to talk about. All I hear is a bunch of whining about something that you could fix if you were not too busy looking for attention.

  12. Deepavali snacks

    Aw, this was a really good post. Taking a few minutes and actual effort to create a really good article… but what can I say… I hesitate a lot and never seem to get nearly anything done.

  13. lewd anime

    This is the perfect webpage for anybody who would like to find out about this topic. You realize so much its almost hard to argue with you (not that I personally will need to…HaHa). You definitely put a fresh spin on a topic that has been discussed for decades. Excellent stuff, just wonderful.

  14. iptv

    I was very happy to uncover this website. I want to to thank you for your time just for this fantastic read!! I definitely appreciated every part of it and i also have you book marked to check out new things in your website.

  15. iptv

    An outstanding share! I’ve just forwarded this onto a co-worker who has been doing a little homework on this. And he actually ordered me lunch due to the fact that I discovered it for him… lol. So allow me to reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanx for spending the time to talk about this topic here on your site.

  16. iptv

    I quite like reading through an article that will make men and women think. Also, thank you for allowing me to comment.

  17. 33win

    Your style is unique compared to other people I have read stuff from. Many thanks for posting when you have the opportunity, Guess I will just book mark this site.

  18. shakibalhasan

    Nice post. I learn something totally new and challenging on websites I stumbleupon on a daily basis. It will always be helpful to read through articles from other authors and use a little something from other web sites.

  19. rikviptours

    I really love your site.. Great colors & theme. Did you create this site yourself? Please reply back as I’m attempting to create my own personal website and would like to learn where you got this from or what the theme is named. Kudos!

  20. mibet

    A fascinating discussion is definitely worth comment. There’s no doubt that that you need to write more about this subject, it might not be a taboo subject but generally people do not speak about these subjects. To the next! Kind regards.

  21. 6623one

    The very next time I read a blog, Hopefully it doesn’t disappoint me just as much as this one. I mean, I know it was my choice to read through, however I really thought you would have something helpful to say. All I hear is a bunch of crying about something you could possibly fix if you weren’t too busy searching for attention.

  22. mibet

    I was very happy to find this page. I want to to thank you for ones time for this wonderful read!! I definitely appreciated every bit of it and i also have you book marked to see new information on your site.

  23. jersey baby headbands

    The next time I read a blog, I hope that it doesn’t disappoint me as much as this particular one. I mean, Yes, it was my choice to read, however I genuinely believed you’d have something interesting to say. All I hear is a bunch of complaining about something you could possibly fix if you weren’t too busy seeking attention.

  24. top88bet

    Good post. I learn something new and challenging on websites I stumbleupon every day. It will always be interesting to read through articles from other writers and practice something from other websites.

  25. Long Island NY

    Hello, There’s no doubt that your website could be having internet browser compatibility problems. When I take a look at your web site in Safari, it looks fine however when opening in I.E., it’s got some overlapping issues. I merely wanted to give you a quick heads up! Apart from that, excellent site!

  26. denim short suppliers

    I’m amazed, I must say. Seldom do I come across a blog that’s both equally educative and interesting, and without a doubt, you’ve hit the nail on the head. The issue is something that not enough men and women are speaking intelligently about. I am very happy that I stumbled across this during my search for something regarding this.

  27. Whitescreen58

    Having read this I thought it was rather enlightening. I appreciate you spending some time and energy to put this informative article together. I once again find myself spending a lot of time both reading and commenting. But so what, it was still worth it!

  28. porn

    Greetings! Very useful advice in this particular article! It is the little changes that produce the largest changes. Thanks a lot for sharing!

  29. porn

    That is a really good tip especially to those fresh to the blogosphere. Simple but very precise information… Appreciate your sharing this one. A must read article!

  30. good88

    Great web site you have here.. It’s difficult to find high-quality writing like yours nowadays. I truly appreciate individuals like you! Take care!!

  31. read here

    Spot on with this write-up, I truly believe this web site needs a great deal more attention. I’ll probably be back again to read through more, thanks for the advice.

  32. fun88

    You are so interesting! I do not believe I have read through a single thing like that before. So great to discover someone with some unique thoughts on this topic. Seriously.. many thanks for starting this up. This site is one thing that’s needed on the internet, someone with a little originality.

  33. jeans wholesalers

    Having read this I thought it was extremely enlightening. I appreciate you taking the time and energy to put this content together. I once again find myself spending way too much time both reading and commenting. But so what, it was still worthwhile!

  34. Yes Backpage

    Oh my goodness! Incredible article dude! Thanks, However I am going through problems with your RSS. I don’t understand why I can’t subscribe to it. Is there anyone else having the same RSS issues? Anyone that knows the solution will you kindly respond? Thanks!!

  35. memek

    Oh my goodness! Amazing article dude! Thank you, However I am going through troubles with your RSS. I don’t understand why I cannot subscribe to it. Is there anyone else getting the same RSS problems? Anyone that knows the solution can you kindly respond? Thanx!!

  36. porn

    Nice post. I learn something new and challenging on websites I stumbleupon on a daily basis. It’s always exciting to read articles from other writers and practice a little something from their sites.

  37. betvisa

    After looking at a number of the articles on your site, I seriously appreciate your technique of writing a blog. I saved it to my bookmark website list and will be checking back soon. Please check out my web site too and let me know your opinion.

  38. from now on showtime mbc

    Oh my goodness! Impressive article dude! Thanks, However I am having difficulties with your RSS. I don’t understand why I am unable to join it. Is there anyone else having identical RSS issues? Anyone who knows the solution will you kindly respond? Thanx!

  39. chicago pd season5 ซับไทย

    Howdy! This post couldn’t be written much better! Reading through this article reminds me of my previous roommate! He always kept preaching about this. I will send this article to him. Pretty sure he’ll have a very good read. Thank you for sharing!

  40. line walker the prelude 2017

    Hi, I think your site could be having web browser compatibility issues. When I look at your web site in Safari, it looks fine however, if opening in Internet Explorer, it has some overlapping issues. I merely wanted to provide you with a quick heads up! Besides that, wonderful blog.

  41. slow feeder dog bowl

    After looking over a few of the articles on your site, I seriously like your technique of writing a blog. I saved it to my bookmark site list and will be checking back soon. Take a look at my web site too and tell me your opinion.

  42. Consumer recommendations

    Hi, I do think this is a great website. I stumbledupon it 😉 I will come back yet again since i have saved as a favorite it. Money and freedom is the best way to change, may you be rich and continue to help other people.

  43. Nigeria Politicians

    The next time I read a blog, Hopefully it won’t disappoint me as much as this particular one. After all, I know it was my choice to read through, but I actually believed you’d have something helpful to say. All I hear is a bunch of whining about something that you could fix if you were not too busy seeking attention.

  44. 양귀비판매사이트

    After I originally left a comment I appear to have clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and from now on every time a comment is added I get 4 emails with the exact same comment. Is there a means you can remove me from that service? Thanks.

  45. Tpower Singapore

    Can I simply say what a comfort to discover someone who truly understands what they’re discussing on the web. You definitely realize how to bring an issue to light and make it important. A lot more people must look at this and understand this side of the story. I was surprised that you’re not more popular because you most certainly have the gift.

  46. ซีรี่ย์เดย์ดอทคอม

    I’m amazed, I have to admit. Seldom do I encounter a blog that’s both equally educative and interesting, and let me tell you, you’ve hit the nail on the head. The issue is an issue that too few people are speaking intelligently about. I am very happy I stumbled across this in my search for something regarding this.

  47. digital marketing

    I’m impressed, I have to admit. Seldom do I come across a blog that’s both equally educative and entertaining, and without a doubt, you’ve hit the nail on the head. The problem is something which too few people are speaking intelligently about. Now i’m very happy that I found this in my hunt for something regarding this.

  48. https://us-prostadine.us

    Howdy, I believe your site could possibly be having browser compatibility issues. When I look at your website in Safari, it looks fine however, when opening in IE, it has some overlapping issues. I merely wanted to give you a quick heads up! Aside from that, great blog.

  49. winbox88

    You’ve made some really good points there. I checked on the web for more info about the issue and found most individuals will go along with your views on this site.

  50. smp ارامكو

    Your style is unique in comparison to other people I’ve read stuff from. I appreciate you for posting when you have the opportunity, Guess I will just book mark this site.

  51. اختبار لهجات

    May I simply say what a relief to uncover someone that genuinely understands what they are discussing over the internet. You certainly realize how to bring a problem to light and make it important. More and more people really need to look at this and understand this side of your story. I was surprised that you are not more popular given that you most certainly have the gift.

  52. luxury credit cards

    After I initially commented I seem to have clicked the -Notify me when new comments are added- checkbox and now every time a comment is added I recieve 4 emails with the same comment. Is there a means you can remove me from that service? Thanks a lot.

  53. b52club

    Hello, I think your site may be having browser compatibility issues. When I take a look at your website in Safari, it looks fine however, when opening in IE, it’s got some overlapping issues. I merely wanted to provide you with a quick heads up! Besides that, wonderful blog!

  54. UA fashion

    Hello there, I believe your web site might be having internet browser compatibility problems. When I look at your site in Safari, it looks fine however when opening in IE, it’s got some overlapping issues. I merely wanted to give you a quick heads up! Aside from that, great site.

  55. mail order hash canada

    An interesting discussion is definitely worth comment. I do believe that you should publish more on this topic, it might not be a taboo subject but typically people do not discuss such issues. To the next! Kind regards.

  56. Online Casino Malaysia

    An outstanding share! I’ve just forwarded this onto a co-worker who had been doing a little research on this. And he in fact bought me breakfast because I discovered it for him… lol. So let me reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanx for spending time to discuss this issue here on your web page.

  57. Escorts Near Me

    I would like to thank you for the efforts you have put in penning this site. I really hope to check out the same high-grade content by you later on as well. In fact, your creative writing abilities has encouraged me to get my own, personal website now 😉

  58. chrysler

    Aw, this was a really good post. Finding the time and actual effort to make a great article… but what can I say… I procrastinate a lot and never seem to get anything done.

  59. bokep sma

    Spot on with this write-up, I truly believe that this web site needs far more attention. I’ll probably be returning to read more, thanks for the advice.

  60. bokep anak kecil

    Having read this I thought it was really enlightening. I appreciate you taking the time and effort to put this content together. I once again find myself personally spending way too much time both reading and posting comments. But so what, it was still worth it!

  61. sunwin

    I’m amazed, I must say. Seldom do I come across a blog that’s both equally educative and interesting, and without a doubt, you have hit the nail on the head. The issue is an issue that not enough men and women are speaking intelligently about. Now i’m very happy I found this in my search for something regarding this.

  62. elf bar price

    I blog quite often and I genuinely appreciate your content. The article has really peaked my interest. I will take a note of your website and keep checking for new details about once a week. I subscribed to your RSS feed as well.

  63. PH POP CASINO

    An interesting discussion is worth comment. I do believe that you ought to publish more about this subject matter, it might not be a taboo matter but generally people don’t speak about such issues. To the next! Cheers!

  64. hjreborn

    Nice post. I learn something totally new and challenging on websites I stumbleupon on a daily basis. It’s always helpful to read content from other writers and practice a little something from other sites.

  65. Hair Cut for Kids

    I would like to thank you for the efforts you have put in writing this site. I really hope to view the same high-grade content from you later on as well. In truth, your creative writing abilities has inspired me to get my own blog now 😉

  66. Secure and privacy PDF

    I’m extremely pleased to uncover this web site. I want to to thank you for your time just for this wonderful read!! I definitely enjoyed every little bit of it and I have you book-marked to check out new things on your website.

  67. BedPage Harrington Delaware

    Hello there! I could have sworn I’ve been to this site before but after browsing through many of the articles I realized it’s new to me. Anyhow, I’m certainly delighted I discovered it and I’ll be bookmarking it and checking back frequently.

  68. genshin reshade

    Your style is very unique compared to other people I have read stuff from. Thank you for posting when you’ve got the opportunity, Guess I’ll just bookmark this web site.

  69. 스포츠중계

    An impressive share! I’ve just forwarded this onto a coworker who was doing a little homework on this. And he in fact bought me breakfast simply because I discovered it for him… lol. So allow me to reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanks for spending the time to discuss this subject here on your site.

  70. Bransoletki Marmur

    Having read this I thought it was rather enlightening. I appreciate you spending some time and energy to put this content together. I once again find myself personally spending a significant amount of time both reading and posting comments. But so what, it was still worthwhile!

  71. mosaic-lamp

    I really love your website.. Great colors & theme. Did you create this website yourself? Please reply back as I’m looking to create my own personal blog and would like to know where you got this from or exactly what the theme is named. Kudos.

  72. BedPage Washington DC

    I truly love your site.. Great colors & theme. Did you develop this amazing site yourself? Please reply back as I’m looking to create my very own website and would love to learn where you got this from or exactly what the theme is named. Many thanks!

  73. linetogel link alternatif

    After checking out a number of the blog posts on your web site, I honestly appreciate your technique of blogging. I bookmarked it to my bookmark website list and will be checking back soon. Please check out my website as well and let me know how you feel.

  74. link bokep

    You have made some decent points there. I looked on the net for more information about the issue and found most individuals will go along with your views on this web site.

  75. link bokep

    I was very pleased to uncover this web site. I want to to thank you for ones time for this particularly wonderful read!! I definitely appreciated every bit of it and i also have you book-marked to check out new things on your blog.

  76. BEDPAGE

    Hi, I do think this is an excellent web site. I stumbledupon it 😉 I will revisit once again since i have book marked it. Money and freedom is the best way to change, may you be rich and continue to guide others.

  77. ONLINE CLASSIFIED ADS

    An outstanding share! I’ve just forwarded this onto a coworker who had been conducting a little homework on this. And he actually ordered me breakfast simply because I discovered it for him… lol. So allow me to reword this…. Thank YOU for the meal!! But yeah, thanx for spending the time to discuss this topic here on your web site.

  78. ระบบออโต้สล็อต

    The next time I read a blog, Hopefully it doesn’t disappoint me as much as this one. I mean, I know it was my choice to read, nonetheless I really believed you would probably have something useful to talk about. All I hear is a bunch of whining about something that you can fix if you were not too busy searching for attention.

  79. Fzmovie

    Aw, this was a very nice post. Finding the time and actual effort to produce a superb article… but what can I say… I put things off a lot and don’t manage to get nearly anything done.

  80. сервисные центры москвы

    Профессиональный сервисный центр по ремонту бытовой техники с выездом на дом.
    Мы предлагаем: сервисные центры по ремонту техники в мск
    Наши мастера оперативно устранят неисправности вашего устройства в сервисе или с выездом на дом!

  81. situs toto

    I’m more than happy to uncover this website. I need to to thank you for ones time just for this fantastic read!! I definitely appreciated every little bit of it and I have you book-marked to look at new information in your website.

  82. LOCAL CLASSIFIEDS

    I absolutely love your blog.. Pleasant colors & theme. Did you build this site yourself? Please reply back as I’m looking to create my own personal site and would like to find out where you got this from or just what the theme is called. Many thanks!

  83. go789

    {Tôi đã hạnh phúc hơn cả vui khám phá trang web này. Tôi muốn cảm ơn bạn {vì đã|dành thời gian cho|chỉ vì điều này|vì điều này|cho bài đọc tuyệt vời này!! Tôi chắc chắn thích thú từng một phần nó và tôi đã đánh dấu để xem điều mới trong trang web của bạn.|Tôi có thể chỉ nói rằng thật nhẹ nhõm để khám phá một người thực sự biết họ là gì đang nói về trên internet. Bạn chắc chắn biết cách đưa một rắc rối ra ánh sáng và làm cho nó trở nên quan trọng. Nhiều người hơn nữa phải xem điều này và hiểu khía cạnh này của. Tôi không thể tin bạn không nổi tiếng hơn vì bạn chắc chắn nhất có món quà.|Xuất sắc bài đăng. Tôi chắc chắn đánh giá cao trang web này. Tiếp tục làm tốt!|Thật khó đến những người có học thức trong chủ đề cụ thể này, nhưng bạn nghe có vẻ bạn biết mình đang nói gì! Cảm ơn|Bạn nên là một phần của một cuộc thi dành cho một trang web trực tuyến tốt nhất. Tôi sẽ Rất khuyến nghị trang web này!|Một động lực đáng giá bình luận. Tôi nghĩ rằng bạn nên xuất bản thêm về vấn đề này, nó có thể không là một điều cấm kỵ vấn đề nhưng nói chung mọi người không thảo luận vấn đề những điều này. Đến phần tiếp theo! Chúc mọi điều tốt đẹp nhất.|Xin chào! Tôi chỉ muốn đề nghị rất cho thông tin xuất sắc bạn có ở đây trên bài đăng này. Tôi sẽ là trở lại trang web của bạn để biết thêm thông tin sớm nhất.|Khi tôi ban đầu để lại bình luận tôi có vẻ như đã nhấp vào hộp kiểm -Thông báo cho tôi khi có bình luận mới- và từ bây giờ bất cứ khi nào có bình luận được thêm vào tôi nhận được 4 email cùng chính xác một bình luận. Có lẽ có một cách bạn có thể xóa tôi khỏi dịch vụ đó không? Cảm ơn rất nhiều.|Lần sau Tôi đọc một blog, Tôi hy vọng rằng nó không thất bại nhiều như bài này. Ý tôi là, Vâng, đó là sự lựa chọn của tôi để đọc, tuy nhiên tôi thực sự nghĩ có lẽ có điều gì đó hữu ích để nói. Tất cả những gì tôi nghe được là một loạt rên rỉ về điều gì đó mà bạn có thể sửa nếu bạn không quá bận tìm kiếm sự chú ý.|Đúng với bài viết này, tôi thành thật cảm thấy trang web này cần nhiều hơn nữa sự chú ý.

  84. iwin68

    {Tôi háo hức để tìm thấy trang web tuyệt vời này. Tôi muốn cảm ơn bạn {vì đã|dành thời gian cho|chỉ vì điều này|vì điều này|cho bài đọc tuyệt vời này!! Tôi chắc chắn đánh giá cao từng một chút nó và tôi đã đánh dấu trang để xem điều mới trong trang web của bạn.|Tôi có thể chỉ nói rằng thật thoải mái để khám phá một người mà thực sự biết họ là gì đang nói về trên mạng. Bạn chắc chắn hiểu cách đưa một vấn đề ra ánh sáng và làm cho nó trở nên quan trọng. Nhiều người hơn nữa thực sự cần đọc điều này và hiểu khía cạnh này của. Thật ngạc nhiên bạn không nổi tiếng hơn cho rằng bạn chắc chắn sở hữu món quà.|Rất hay bài viết. Tôi chắc chắn đánh giá cao trang web này. Cảm ơn!|Thật khó đến những người có học thức trong chủ đề cụ thể này, tuy nhiên, bạn có vẻ bạn biết mình đang nói gì! Cảm ơn|Bạn nên tham gia một cuộc thi dành cho một trang web trên mạng hữu ích nhất. Tôi chắc chắn sẽ khuyến nghị trang web này!|Một động lực đáng giá bình luận. Tôi tin rằng bạn cần xuất bản thêm về chủ đề này, nó có thể không là một điều cấm kỵ chủ đề nhưng nói chung mọi người không nói về chủ đề như vậy. Đến phần tiếp theo! Chúc mừng.|Chào buổi sáng! Tôi chỉ muốn đề nghị rất cho thông tin xuất sắc bạn có ở đây trên bài đăng này. Tôi sẽ là quay lại blog của bạn để biết thêm thông tin sớm nhất.|Khi tôi ban đầu bình luận tôi có vẻ như đã nhấp vào hộp kiểm -Thông báo cho tôi khi có bình luận mới- và từ bây giờ mỗi lần được thêm vào tôi nhận được bốn email có cùng nội dung. Có một phương tiện bạn có thể xóa tôi khỏi dịch vụ đó không? Kudos.|Lần sau Tôi đọc một blog, Tôi hy vọng rằng nó sẽ không làm tôi thất vọng nhiều như bài này. Rốt cuộc, Tôi biết điều đó là sự lựa chọn của tôi để đọc hết, nhưng tôi thực sự nghĩ có lẽ có điều gì đó hữu ích để nói về. Tất cả những gì tôi nghe được là một loạt phàn nàn về điều gì đó mà bạn có thể sửa nếu bạn không quá bận tìm kiếm sự chú ý.|Đúng với bài viết này, tôi nghiêm túc cảm thấy trang web tuyệt vời này cần nhiều hơn nữa sự chú ý.

  85. sin88

    {Tôi hạnh phúc hơn cả vui khám phá trang web tuyệt vời này. Tôi muốn cảm ơn bạn {vì đã|dành thời gian cho|chỉ vì điều này|vì điều này|cho bài đọc tuyệt vời này!! Tôi chắc chắn yêu thích từng của nó và tôi đã đã đánh dấu trang để xem điều mới trong blog của bạn.|Tôi có thể chỉ nói rằng thật thoải mái để khám phá một người mà thực sự biết họ là gì thảo luận trên web. Bạn thực sự nhận ra cách đưa một rắc rối ra ánh sáng và làm cho nó trở nên quan trọng. Nhiều người hơn cần đọc điều này và hiểu khía cạnh này câu chuyện của bạn. Thật ngạc nhiên bạn không nổi tiếng hơn vì bạn chắc chắn có món quà.|Rất hay bài viết. Tôi chắc chắn đánh giá cao trang web này. Cảm ơn!|Thật khó tìm những người có học thức cho điều này, nhưng bạn nghe có vẻ bạn biết mình đang nói gì! Cảm ơn|Bạn cần tham gia một cuộc thi dành cho một trang web trên internet tuyệt vời nhất. Tôi sẽ Rất khuyến nghị trang web này!|Một cuộc thảo luận thú vị chắc chắn đáng giá bình luận. Tôi tin rằng bạn nên xuất bản thêm về chủ đề này, nó có thể không là một điều cấm kỵ vấn đề nhưng điển hình mọi người không nói về những chủ đề như vậy. Đến phần tiếp theo! Cảm ơn rất nhiều!|Chào bạn! Tôi chỉ muốn đề nghị rất to cho thông tin tuyệt vời bạn có ở đây trên bài đăng này. Tôi sẽ là trở lại blog của bạn để biết thêm thông tin sớm nhất.|Sau khi tôi ban đầu bình luận tôi có vẻ như đã nhấp hộp kiểm -Thông báo cho tôi khi có bình luận mới- và từ bây giờ bất cứ khi nào có bình luận được thêm vào tôi nhận được 4 email cùng chính xác một bình luận. Có một phương tiện bạn có thể xóa tôi khỏi dịch vụ đó không? Cảm ơn rất nhiều.|Lần sau Tôi đọc một blog, Hy vọng rằng nó không thất bại nhiều như bài này. Ý tôi là, Tôi biết điều đó là sự lựa chọn của tôi để đọc, dù sao thì tôi thực sự nghĩ bạn sẽ có điều gì đó hữu ích để nói. Tất cả những gì tôi nghe được là một loạt khóc lóc về điều gì đó mà bạn có thể sửa nếu bạn không quá bận tìm kiếm sự chú ý.|Đúng với bài viết này, tôi thành thật tin rằng trang web tuyệt vời này cần nhiều hơn nữa sự chú ý.

  86. top game bài đổi thưởng

    {Tôi rất hài lòng khám phá trang này. Tôi cần cảm ơn bạn {vì đã|dành thời gian cho|chỉ vì điều này|vì điều này|cho bài đọc tuyệt vời này!! Tôi chắc chắn yêu thích từng một chút nó và tôi cũng đã lưu làm mục ưa thích để xem thông tin mới trên blog của bạn.|Tôi có thể chỉ nói rằng thật nhẹ nhõm để khám phá một người mà thực sự biết họ là gì thảo luận trên internet. Bạn thực sự biết cách đưa một vấn đề ra ánh sáng và làm cho nó trở nên quan trọng. Nhiều người hơn phải xem điều này và hiểu khía cạnh này của. Thật ngạc nhiên bạn không nổi tiếng hơn vì bạn chắc chắn nhất sở hữu món quà.|Tốt bài đăng. Tôi hoàn toàn yêu thích trang web này. Tiếp tục làm tốt!|Thật khó tìm những người có kinh nghiệm cho điều này, nhưng bạn nghe có vẻ bạn biết mình đang nói gì! Cảm ơn|Bạn cần tham gia một cuộc thi dành cho một blog trên web hữu ích nhất. Tôi sẽ Rất khuyến nghị blog này!|Một động lực chắc chắn đáng giá bình luận. Tôi nghĩ rằng bạn nên viết thêm về chủ đề này, nó có thể không là một điều cấm kỵ vấn đề nhưng điển hình mọi người không nói về những chủ đề những điều này. Đến phần tiếp theo! Chúc mừng!|Xin chào! Tôi chỉ muốn cho bạn một rất to cho thông tin tuyệt vời bạn có ở đây trên bài đăng này. Tôi sẽ là trở lại blog của bạn để biết thêm thông tin sớm nhất.|Khi tôi ban đầu bình luận tôi có vẻ như đã nhấp vào hộp kiểm -Thông báo cho tôi khi có bình luận mới- và từ bây giờ mỗi lần được thêm vào tôi nhận được 4 email có cùng nội dung. Phải có một cách bạn có thể xóa tôi khỏi dịch vụ đó không? Cảm ơn rất nhiều.|Lần sau Tôi đọc một blog, Tôi hy vọng rằng nó không thất bại nhiều như bài này. Rốt cuộc, Tôi biết điều đó là sự lựa chọn của tôi để đọc, tuy nhiên tôi thực sự tin bạn sẽ có điều gì đó thú vị để nói về. Tất cả những gì tôi nghe được là một loạt rên rỉ về điều gì đó mà bạn có thể sửa nếu bạn không quá bận tìm kiếm sự chú ý.|Đúng với bài viết này, tôi hoàn toàn tin trang web này cần nhiều hơn nữa sự chú ý.

  87. dafabet

    {Tôi đã rất hài lòng khám phá trang này. Tôi muốn cảm ơn bạn {vì đã|dành thời gian cho|chỉ vì điều này|vì điều này|cho bài đọc tuyệt vời này!! Tôi chắc chắn đánh giá cao từng một chút nó và tôi đã đã lưu vào mục ưa thích để xem những thứ mới trên blog của bạn.|Tôi có thể chỉ nói rằng thật nhẹ nhõm để khám phá một người mà thực sự biết họ là gì đang nói về trên internet. Bạn chắc chắn biết cách đưa một vấn đề ra ánh sáng và làm cho nó trở nên quan trọng. Nhiều người hơn phải đọc điều này và hiểu khía cạnh này câu chuyện của bạn. Thật ngạc nhiên bạn không nổi tiếng hơn vì bạn chắc chắn sở hữu món quà.|Xuất sắc bài đăng. Tôi chắc chắn yêu thích trang web này. Cảm ơn!|Thật khó tìm những người có hiểu biết sâu rộng về điều này, nhưng bạn có vẻ bạn biết mình đang nói gì! Cảm ơn|Bạn nên tham gia một cuộc thi dành cho một trang web trên web tốt nhất. Tôi chắc chắn sẽ Rất khuyến nghị trang web này!|Một hấp dẫn đáng giá bình luận. Tôi nghĩ rằng bạn cần xuất bản thêm về vấn đề này, nó có thể không là một điều cấm kỵ vấn đề nhưng nói chung mọi người không nói về những chủ đề như vậy. Đến phần tiếp theo! Chúc mừng.|Xin chào! Tôi chỉ muốn cho bạn một rất cho thông tin xuất sắc bạn có ở đây trên bài đăng này. Tôi đang quay lại blog của bạn để biết thêm thông tin sớm nhất.|Khi tôi ban đầu để lại bình luận tôi có vẻ như đã nhấp vào hộp kiểm -Thông báo cho tôi khi có bình luận mới- và từ bây giờ mỗi lần được thêm vào tôi nhận được 4 email có cùng nội dung. Phải có một phương pháp dễ dàng bạn có thể xóa tôi khỏi dịch vụ đó không? Cảm ơn.|Lần sau Tôi đọc một blog, Tôi hy vọng rằng nó sẽ không làm tôi thất vọng nhiều như bài này. Rốt cuộc, Tôi biết điều đó là sự lựa chọn của tôi để đọc hết, tuy nhiên tôi thực sự nghĩ có lẽ có điều gì đó hữu ích để nói. Tất cả những gì tôi nghe được là một loạt phàn nàn về điều gì đó mà bạn có thể sửa nếu bạn không quá bận tìm kiếm sự chú ý.|Đúng với bài viết này, tôi thực sự nghĩ trang web này cần nhiều hơn nữa sự chú ý.

  88. sky88

    {Tôi đã cực kỳ hài lòng để tìm thấy trang này. Tôi muốn cảm ơn bạn {vì đã|dành thời gian cho|chỉ vì điều này|vì điều này|cho bài đọc tuyệt vời này!! Tôi chắc chắn thích từng một phần nó và tôi đã đã đánh dấu trang để xem những thứ mới trên trang web của bạn.|Tôi có thể chỉ nói rằng thật nhẹ nhõm để tìm thấy một người mà thực sự biết họ là gì thảo luận trực tuyến. Bạn chắc chắn nhận ra cách đưa một rắc rối ra ánh sáng và làm cho nó trở nên quan trọng. Nhiều người hơn nữa phải xem điều này và hiểu khía cạnh này của. Tôi không thể tin bạn không nổi tiếng hơn vì bạn chắc chắn có món quà.|Tốt bài viết. Tôi chắc chắn yêu thích trang web này. Cảm ơn!|Thật khó tìm những người có hiểu biết sâu rộng về điều này, nhưng bạn nghe có vẻ bạn biết mình đang nói gì! Cảm ơn|Bạn nên tham gia một cuộc thi dành cho một trang web trên web tuyệt vời nhất. Tôi sẽ khuyến nghị trang web này!|Một động lực chắc chắn đáng giá bình luận. Tôi tin rằng bạn nên viết thêm về chủ đề này, nó có thể không là một điều cấm kỵ vấn đề nhưng điển hình mọi người không nói về những chủ đề những điều này. Đến phần tiếp theo! Chúc mọi điều tốt đẹp nhất!|Xin chào! Tôi chỉ muốn cho bạn một rất to cho thông tin tuyệt vời bạn có ngay tại đây trên bài đăng này. Tôi đang trở lại blog của bạn để biết thêm thông tin sớm nhất.|Khi tôi ban đầu để lại bình luận tôi có vẻ như đã nhấp vào hộp kiểm -Thông báo cho tôi khi có bình luận mới- và bây giờ mỗi lần được thêm vào tôi nhận được bốn email có cùng nội dung. Có một phương pháp dễ dàng bạn có thể xóa tôi khỏi dịch vụ đó không? Chúc mừng.|Lần sau nữa Tôi đọc một blog, Tôi hy vọng rằng nó sẽ không thất bại nhiều như bài này. Ý tôi là, Vâng, đó là sự lựa chọn của tôi để đọc, nhưng tôi thực sự tin bạn sẽ có điều gì đó hữu ích để nói về. Tất cả những gì tôi nghe được là một loạt khóc lóc về điều gì đó mà bạn có thể sửa nếu bạn không quá bận tìm kiếm sự chú ý.|Đúng với bài viết này, tôi thành thật tin rằng trang web tuyệt vời này cần nhiều hơn nữa sự chú ý.

  89. 789win

    {Tôi hạnh phúc hơn cả vui khám phá trang web tuyệt vời này. Tôi muốn cảm ơn bạn {vì đã|dành thời gian cho|chỉ vì điều này|vì điều này|cho bài đọc tuyệt vời này!! Tôi chắc chắn thích từng một phần nó và tôi cũng đã đã đánh dấu trang để xem điều mới trong trang web của bạn.|Tôi có thể chỉ nói rằng thật thoải mái để tìm thấy một người mà thực sự biết họ là gì đang nói về trên internet. Bạn thực sự nhận ra cách đưa một vấn đề ra ánh sáng và làm cho nó trở nên quan trọng. Nhiều người hơn nữa phải kiểm tra điều này và hiểu khía cạnh này của. Thật ngạc nhiên bạn không nổi tiếng hơn vì bạn chắc chắn có món quà.|Rất hay bài đăng. Tôi chắc chắn đánh giá cao trang web này. Tiếp tục làm tốt!|Thật khó tìm những người có học thức về điều này, nhưng bạn nghe có vẻ bạn biết mình đang nói gì! Cảm ơn|Bạn nên tham gia một cuộc thi dành cho một trang web trên mạng có chất lượng cao nhất. Tôi sẽ Rất khuyến nghị trang web này!|Một hấp dẫn chắc chắn đáng giá bình luận. Tôi nghĩ rằng bạn nên xuất bản thêm về vấn đề này, nó có thể không là một điều cấm kỵ chủ đề nhưng thường xuyên mọi người không nói về vấn đề như vậy. Đến phần tiếp theo! Chúc mừng!|Xin chào! Tôi chỉ muốn đề nghị rất to cho thông tin xuất sắc bạn có ngay tại đây trên bài đăng này. Tôi sẽ là trở lại blog của bạn để biết thêm thông tin sớm nhất.|Sau khi tôi ban đầu để lại bình luận tôi có vẻ như đã nhấp vào hộp kiểm -Thông báo cho tôi khi có bình luận mới- và bây giờ bất cứ khi nào có bình luận được thêm vào tôi nhận được bốn email có cùng nội dung. Phải có một phương tiện bạn có thể xóa tôi khỏi dịch vụ đó không? Cảm ơn rất nhiều.|Lần sau Tôi đọc một blog, Hy vọng rằng nó không thất bại nhiều như bài này. Rốt cuộc, Tôi biết điều đó là sự lựa chọn của tôi để đọc hết, nhưng tôi thực sự nghĩ bạn sẽ có điều gì đó hữu ích để nói về. Tất cả những gì tôi nghe được là một loạt phàn nàn về điều gì đó mà bạn có thể sửa nếu bạn không quá bận tìm kiếm sự chú ý.|Đúng với bài viết này, tôi hoàn toàn cảm thấy trang web tuyệt vời này cần nhiều hơn nữa sự chú ý.

  90. Atas Casino

    An intriguing discussion is worth comment. There’s no doubt that that you need to write more on this issue, it might not be a taboo subject but usually people don’t speak about these subjects. To the next! Kind regards.

  91. Ounce of Weed in a Bag

    I blog quite often and I truly thank you for your content. This great article has really peaked my interest. I will bookmark your blog and keep checking for new details about once a week. I opted in for your RSS feed as well.

  92. entwicklung der stadt norderstedt

    You’re so awesome! I do not think I’ve truly read through something like this before. So wonderful to find somebody with some unique thoughts on this subject. Seriously.. thanks for starting this up. This web site is something that is needed on the internet, someone with a little originality.

  93. casino courses

    Hello there! This article couldn’t be written any better! Looking through this article reminds me of my previous roommate! He always kept talking about this. I will send this post to him. Fairly certain he’s going to have a very good read. I appreciate you for sharing!

  94. football

    Right here is the perfect webpage for everyone who wants to understand this topic. You understand a whole lot its almost tough to argue with you (not that I actually will need to…HaHa). You definitely put a fresh spin on a topic that’s been discussed for decades. Wonderful stuff, just great.

  95. qooqnos.com

    I really love your site.. Very nice colors & theme. Did you make this amazing site yourself? Please reply back as I’m hoping to create my own personal blog and want to know where you got this from or exactly what the theme is called. Thank you!

  96. disposable weed pen

    I blog often and I really thank you for your information. Your article has truly peaked my interest. I’m going to take a note of your website and keep checking for new details about once per week. I opted in for your RSS feed too.

  97. facebook video downloader for windows 10

    You’re so cool! I don’t believe I’ve read a single thing like that before. So nice to find another person with a few original thoughts on this subject matter. Really.. thank you for starting this up. This website is something that is needed on the internet, someone with some originality.

  98. EE88

    Hi there! This post couldn’t be written any better! Going through this post reminds me of my previous roommate! He always kept talking about this. I most certainly will forward this information to him. Fairly certain he’ll have a great read. Thank you for sharing!

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *