Özel askeri şirketler geçtiğimiz yıllarda gündemin sıcak konulardan biriydi. Amerika bu şirketleri Irak ve Afganistan’da bolca kullanınca Batılı akademik dünya tartışmaların da etkisiyle bu konu üzerinde ciddi çalışmalar yürüttü.[af] Bkz: Sean McFate, Mercenaries and War: Understanding Private Armies Today, National Defense University Press, Washington, D.C., December 2019; John France, Mercenaries and Paid Men: The Mercenary Identity in the Middle Ages, Brill, 2008; Gabor Rona, Elżbieta Karska, Patricia Arias, Anton Katz, Saeed Mokbil, OHCHR Publish, Mercenarism and Private Military and Security Companies, 2018; Kenneth W. Grundy, On Machiavelli and the Mercenaries, Cambridge University Press, 2008; Candace Rondeaux, Decoding the Wagner Group: Analyzing the Role of Private Military Security Contractors in Russian Proxy Warfare, New America Publish, 2019; Jeremy Scahill, Blackwater: The Rise of the World’s Most Powerful Mercenary Army, Bold Type Books, 2007 [/af] Ancak Irak ve Afganistan çatışmalarının gündemden düşmesi ve bu şirketlerin de artık karanlığa çekilmesiyle özel askeri şirketler konusu eski önemini kaybetti.
Batılı akademisyenler için konu gündemde olmasa da dünyanın dört bir yanında özel askeri şirketler ve paralı askerler “işlerini” devam ettiriyorlar. Bazen darbe yapıyorlar[af] James L. Taulbee & David A. Head, Mercenary commando coup operations: Theory versus practice, Journal of Strategic Studies, 16:1, 109-121 [/af], bazen şehir savaşlarında düzenli ordulara destek veriyorlar, bazen doğrudan cephe tutuyorlar, bazen zengin iş adamlarını çatışma bölgelerinde koruyorlar. Özetle bu şirketlerin verdikleri hizmet bitmiyor.
Bu şirketlerin neden giderek güçlendiğini, neden neredeyse her silahlı yapının bir özel askeri şirkete dönüştüğünü irdelememiz gerek. Böylece bu fenomeni daha iyi anlayabilir, yarattığı yeni güvenlik risklerini daha kolayca ortaya koyabiliriz.
Şirketler ve Paralı Askerler
Genel algılar şirketlerin hepsini paralı asker olarak tanımlıyor. Ancak burada gerçekçi bir kategorizasyona ihtiyaç var. Bu bakımdan yapılması gereken bir kümelendirme var: özel askeri şirket ve paralı askerler. Her özel askeri şirket bir “paralı askerlik” şirketi değil. Ancak paralı askerlik hizmeti veren her şirket bir özel askeri şirkettir.
Örneğin Amerikan ordusu için Afganistan’da kuru temizleme ihalesi alan, çalışanlarına gerektiğinde kamuflaj giydirip ihale şartnamesine göre kuru temizleme hizmeti veren bir şirket, bir özel askeri şirkettir.[af] Bu konuda bkz: Marc Lindemann, Civilian Contractors under Military Law, 2007, New York [/af] Ancak paralı askerlik hizmeti vermez. Bunlar çok geniş bir kavramsallaştırma ile ‘yüklenici’ olarak anılırlar.
İkinci türden şirket ise paralı askerlik hizmeti verenler. Bu meslek birçok araştırmacıya göre dünyanın en eski ikinci mesleği. Tarihi savaşlar kadar eski. Otorite ile ilişkilerin biçimine göre değişen yapısı ile Orta Çağ’ın son dönemlerine kadar süren paralı askerliğin sonunu ise Fransız Devrimi getiriyor. Fransız Devrimi’nin ardından formel bir biçim alan devletin yurttaşlar ile ilişkisinin düzenlenmesi sonunda ortaya çıkan ‘vatandaş orduları’ ve devlet ile vatandaş arasındaki ortak sorumluluklar üzerine kurulan ‘zorunlu askerlik’ kurumu paralı askerlik mesleğini zayıflattı. Bunların yanı sıra teknolojik gelişmelerin de etkisiyle – menzil hattının genişlemesi, ateş gücünün yükselmesi, lojistik ve intikallerin değişmesi vb. gelişmeler- paralı askerler artık pahalı bir araca dönüşmüştü. Sonuçta savaş bir maliyet hesabıydı.
Bu değişim nedeniyle son iki yüzyılda paralı askerler nadir görüldü. Tarih boyunca savaş alanlarını iyi eğitilmiş ve ömrünü bu işe adamış profesyoneller domine ederken geçtiğimiz yüzyılın ve dünya tarihinin en büyük iki savaşında ana aktör “kanun zoru” ile askere alınmış vatandaşlar, sıradan insanlardı.
Fakat artık paralı askerler geri döndü. İlk çağlardan Orta Çağ’ın sonuna kadar savaş sahalarını domine eden profesyonel savaşçılar yahut nesillerdir savaşan ailelere mensup soyların temsilcileri, kendi ekipmanları, taktikleri, ‘iş bağlantıları’ ve savaşçılarına sahip olan paralı askerler geçirdikleri değişimle savaş sahasına yeniden girdi. Fransız Devrimi’yle başlayan ara, ulus-devletin verdiği kısa mola bitti.
Alıştığımız Düzen: Vatandaş Orduları
Paralı askerleri kitlesel şekilde tarih sahnesinden yaklaşık olarak iki yüzyıl için indiren Fransız Devrimi ve sonraki gelişmelerin getirdiği yasa düzeni idi. Fransız Devrimi ile kurulan cumhuriyet Orta Çağ’ın bağlılık ilişkisini herkes için genel geçer bir yasaya bağlamıştı: Vatandaşlık. Artık bağlılık bir derebeyine, bir şövalyeye yahut başka bir güç odağına değildi. Devlet yasa, adalet ve zorun tekeli haline gelmiş, böylece değişen bağlılık biçimi yeni bir ordu doğurmuştu: Vatandaş orduları.[af] Deborah Avant, From Mercenary to Citizen Armies: Explaining Change in the Practice of War, Cambridge University Press, 2003 [/af]
Bu yasal bağlayıcılık beraberinde hakları, haklar ve sorumluluklar da beraberinde askerliği getirdi. Charles Tilly ve Eley’in de belirttiği gibi, askere alma hem bir “zor” kullanma işidir[af] Bkz: Charles Tilly, Coercion, Capital, and European States, AD 990–1992, Madlen, Mass.: Blackwell, 1997[/af] hem de askere gelmiş kişi artık bir vatandaş, cumhuriyette bir paydaştır ve belli haklara sahip olur. [af] Geoff Eley, “War and the Twentieth-Century State,” Daedalus, vol. 124, no. 2, Spring 1995 [/af]
Değişimin başlangıcı: İkinci Dünya Savaşı ve Sonrası
İlk çağlardan burjuvanın iktidarı ele geçirdiği modernleşme dönemine kadar savaşlar ve askerlik siyasi bir statü ve gücün olmazsa olmazıydı. Ancak yasa ve vatandaşlık döneminde artık geniş kitlelerin de statüleri söz konusuydu. Görece demokratikleşme ve iletişim araçlarının yaygınlaşması toplumsal kritik konular kamuoyunun rızasını zorunlu kılıyordu. Bu durum bir bakıma vatandaş ordularını kamuoyu rızasının de-facto bileşeni haline getiriyordu. Ancak bu rıza süreci her zaman işlemiyordu.
Vietnam Savaşı esnasında da tam olarak bu oldu. Amerikan kamuoyu artık zorunlu askerlik istemiyordu. Amerikan şehirleri ayrımcılığın politik sonuçlarını huzursuzluk olarak öderken, İkinci Dünya Savaşı sonrası ekonomik rüya bitmişken Amerikan kamuoyu, dünyanın öteki ucunda Birleşik Devletleri’n resmi olarak tarafı dahi olmadığı bir savaşın içinde olmak istemiyordu. Bu hareketler sonunda ABD’de ve bazı Kıta Avrupası devletlerinde zorunlu askerlik çok geçmeden kaldırıldı.
İşte bu hareketler sonunda ABD’de[af] Amerika’da Zorunlu askerlik Vietnam Savaşı’nın ardından, 1973’te kaldırılmıştır. – Aktaran: Dr. Murat Sevinç, Türkiye’de ve Batı demokrasilerinde Vicdani Ret, Zorunlu Askerlik ve Kamu Hizmeti Seçeneği, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt:61 Sayı:1, 2006 [/af] ve bazı Kıta Avrupası devletlerinde zorunlu askerlik çok geçmeden kaldırıldı. Ancak “egemen” olmak bir askeri güç işiydi.
Amerikan ordusunda zorunlu askerliğin kaldırılmasından sonra kitlesel ordu hareketleri için ciddi bir insan sorunu yaşanmaya başladı. İkinci Dünya Savaşı ve ardından gelen çaıtşma ortamlarında ordu büyümüştü. Operasyonel olarak dünyanın çeşitli bölgelerinde yaygın durumdaydı. Ancak zorunlu askerliğin kaldırılması bir insan kaynağı krizine neden olmuştu. Ortaya çıkan bu insan kıtlığına dahiyane bir çözüm geliştirdi. Muharip unsurları daha elit hale getirdi. 1960’larda yeşil bereliler olarak bilinen özel kuvvetler doğdu. Deniz piyadelerinin boyutu küçüldü ve yine deniz piyadeleri içinden nokta atışı operasyon yapabilecek elit unsurlar yaratıldı. [af] Garyy L. Thompson, Army Downsizing Following World War I, World Waar II, Vietnam, and Comparison to recent Army Downsizing; USA,B.S., University of Rio Grande, Rio Grande, Ohio, 1989; Carlson, Carl (2002) “Implosion: Downsizing the U.S. Military, 1987–2015,” Naval War College Review: Vol. 55: No. 1 , Article 18 [/af]
Sonuç olarak muharip işgücü “profesyonel” askerler içinden yetişen elit ama vurucu gücü yüksek birliklere devredildi. Destek hizmetleri de sivil ve özel yüklenicilere ya da başka bir deyişle özel askeri şirketlere devredildi. Geçmişte zorunlu askerlerin yürüttüğü işler artık ihaleleri kazanan taşeron şirketler tarafından icra edilmeye başlandı.
Lojistiğinden temizliğine dev organizmalar olan ordular, askerliğin gönüllük esasına göre yapılmasıyla birlikte destek hizmetlerinde sorunlar yaşamaya başladılar. Ayrıca dönem dönem üst düzey komutanların dilinden medyaya da yansıdığı gibi, “çok da cazip olmayan destek hizmetleri” gönüllülerin iştahını kabartmıyordu.[af] Q&A: Military Outsourcing, New York Times, 2004 – Link[/af] Hatta yıllar sonra özel askeri yüklenicilerin pazarda hızla büyüdükleri 2001-2006 yılında Savunma Bakanlığı görevini yürüten Rumsfeld’in ifadesine göre, askerlerin savaşmaya odaklanabilmesi için destek görevlerini başkalarının yürütmesi gerekiyordu.[af]Paul C. Light, Rumsfelds Revolution at Defense
Brookins, 2005 – Link[/af] Öyle ki Rumsfeld döneminde Amerikan ordusu için “McArmy” ya da McMilitary[af]David Morse, Rumsfeld’s McArmy Goes to War, Salon, 2005 – Link[/af] gibi ifadeler dahi kullanıldı. [af] Volker Franke- Security By Contractor: Outsourcing in Peace and Stability Operations, National Defence University Center For Complex Operations, 2010 – Link[/af]
Soğuk Savaş Sonrası
Zaman içerisinde orduyu oluşturan üç unsurdan biri olan para, yani orduların bütçeleri, kamuoyu ve siyasetçiler tarafından hedef alındı. Özellikle Soğuk Savaş’ın bitmiş olması “ordulara ayrılan paranın artık sonuna geldik” yönündeki söylemleri güçlendiriyordu. Sorgulanmayan, sınırsız güvenlik harcamaları dönemi bitmişti. Mevcut elit muharip birlikleri yetiştirip donatmak, dünyanın dört bir yanında hassas çevrelerde savaştırmak artık hem siyasi olarak gereksizdi – düşman yenilmişti – hem de ciddi bir maliyet haline gelmişti.
Örneğin 2017 yılında çıkan bir habere göre[af] Clyde Haberman, Special Ops Forces: How Elite Forces Became Military Muscle, New York Times, 2017 – Link [/af] bir yeşil bereli askeri eğitmek aşağı yukarı bir buçuk milyon dolara mal oluyordu. Haberde görüşüne yer verilen özel kuvvetler emeklisi Tuğgeneral Russell Howard’a göre bu kimseler “milli servetin” birer parçasıydı.
Yükselen tek maliyet tabii ki bu değildi. Artık uzak diyarlarda hayatını kaybeden her bir asker, kamuoyunda giderek büyüyen tepki anlamına geliyordu. Askeri müdahalelerin siyasi faturası bu yüzden giderek kabarıyordu. Hem muhafazakâr hem de liberal kanattan siyasetçiler Atlantik’in iki yakasında, müdahaleleri çeşitli sebeplerden eleştiriyordu. İşte bu ortamda paralı askerlik hizmetini veren özel askeri şirketler tekrar ortaya çıkmaya başladı. Yazının başından beri cevap aradığımız “neden şimdi” ve sorusunun cevabı, işte burada.
İşte bu ihtiyaçlar, bu spesifik zamanda, Soğuk Savaş sonrasında; bu spesifik ülkelerde, ABD ve Birleşik Krallık’ta, geçmişte savaş alanlarına hükmetmiş paralı askerliği, para karşılığında savaşan kimseleri hayata döndürdü. Sektörün öncülerinden Executive Outcomes 1989 yılında, [af] P. W. Singer, Corporate Warriors: The Rise of the Privatized Military Industry, London: Cornell University Press, 2003, s.101. [/af] Sandline International ise hemen birkaç yıl sonra kuruldu.[af] Jesse Selber; Kebba Jobarteh, From Enemy to Peacemaker: The Role of Private Military Companies in Sub-Saharan Africa, Medicine & Global Survival, 2002; Vol. 7, No. 2; R. Roberts, The Role of Private Military Companies in African Conflicts, Published 2007, Business [/af] Academi olarak bilinen, askeri şirketlerin en ünlüsü Blackwater 1997 yılında kuruldu.[af] Özel Askeri Şirketler – Savaşın bir sektöre dönüştüğü küresel ortamda, Acta Fabula, 2020 – Link [/af]
Küçülerek profesyonelleşen askeri operasyon unsurları, yüksek askeri bütçelerin tartışıldığı bir dönemde, zengin ülkelerin sınır ötesi operasyonlarının gerçekleştiği Orta Doğu veya Afrika ülkelerinde geçmişte savaş alanlarına hükmetmiş paralı askerliği hayata döndürdü. Sürpriz olmayan bir şekilde bu şirketlerin hepsi hayatları çatışma bölgesinde, nokta atışı operasyonlarda geçmiş, çok iyi eğitimi ve işi savaşmak olan eski özel kuvvetler unsurları tarafından kurulmuştu.[af] Eric Sof, From Ordinary Mercenaries to the Private Military Contractors, Spec Ops Magazine, 2019 – Link [/af]
Demir perdenin batısında ordular ve askerlik dönüşüm geçiriyordu. Soğuk Savaş’ın ardından Rusya’da da benzer çözümlere mecbur kaldı. Vladimir Putin’in iktidarı ile yeniden küresel bir güce dönüşen Rusya özel askeri şirketlere, daha doğrusu paralı askerlere ihtiyaç duyduğunu fark etti.
Rusya’nın paralı askeri şirketlere yönelik ihtiyacı ise askerliğin maliyetinden değil amaçladığı dış politikanın tartışmaya açılması durumunda karşılaşacağı zorlukları hafifletmekten yani meşruiyet sorunundan kaynaklanıyor. Artık gücünü başka ülkelerde ortaya koymak isteyen Rusya bunu kendi ordusuyla kısıtlı bir çerçevede yapabiliyordu. Ancak Rusya geçmişten dersler çıkardı ve dış politika doktrinleri çerçevesinde paralı askerleri kullanmaya başladı.[af] CSIS Group, Moscow’s Mercenary Wars: The Expansion of Russian Private Military Companies – Link [/af] Bu sektörde kazanç gören iş adamlarının da etkisiyle Rusya’da altyapı oluştu. Bugün en meşhuru Wagner olan paralı askerlik şirketleri ortaya çıktı.[af] Çağatay Cebe, Rusya’nın Dış Politikadaki Gayrinizami Unsurları: Özel Askeri Şirketler, Acta Fabula – Link [/af] Böylece Rusya, dış politikasını paralı askerlik şirketleri aracılığıyla daha etkin bir şekilde uygulayabilecek veya uluslararası hukuk alanında bu konu ile ilgili boşluklar sayesinde süreçleri zorlayabilecekti.
Bugün Rus askeri şirketleri birçok kıtada hizmet veriyor. Venezuela’da Maduro’nun hizmetindeler.[af] Andrew Roth, Russian mercenaries reportedly in Venezuela to protect Maduro, The Guardian – Link [/af] Afrika’da birçok siyasi otorite için koruma sağlıyorlar ve kimi krizlere müdahil oluyorlar.[af] Giorgio Cafiero, The Wagner Group’s Presence in Africa and Beyond, Inside Arabia – Link [/af] İdlib’de ve Libya’da Türk ordusu ve Türkiye destekli kuvvetlerin karşısında Wagner ve diğer özel Rus unsurları bulunuyordu.[af] Stavros Atlamazoglou, How Putin’s favorite mercenaries are using secretive operations to tip the balance in Africa, Business Insider – Link [/af]
Paralı askerlerin ekmek kapısı: Güçsüz Devletler, Paralı Askerler, Sürekli Krizler ve küresel zenginler
Peki nereye gidiyor bu özel askeri şirketler? Daha neler yapabilecekler? Aslında bugün bu sektörün geçirdiği dönüşüm bize ipuçları veriyor.
Bu şirketler artık ABD, İngiltere ve Rusya gibi “ana iş sağlayıcıları” olan ülkelerin tekelinden çıkıyorlar. Kendilerine yeni işler bağlıyor, yeni krizlere müdahale ediyorlar. Bu fırsatlar da tabii ki daha güvenlik krizi yaşayan ancak çeşitli sebeplerden sorunlarını çözecek bir orduya sahip olmayan devletlerden veya güç odaklarından geliyor.
Örneğin Boko Haram’a karşı güçlükle mücadele eden ve içeride otoritesi de bu yüzden sarsılan Nijerya hükümeti, 2016 yılında Goodluck Jonathan’ın kararıyla terörle mücadeleyi paralı askerlere devretmeye karar verdi.[af] Bruno Bayley, What Does Nigeria’s Use of Private Military Companies Against Boko Haram Mean for the World?, Vice News – Link [/af]
Kaynakları zaten kısıtlı olan Nijerya için terörle mücadele edecek yetkinlikte muharip unsurlar yetiştirmek onlarca yıl ve yüzlerce milyon dolara gerektiriyordu. Üstelik Nijerya gibi politik otoritenin sallantıda olduğu ülkelerde güçlü askeri kurumlar tehdit olarak görülebiliyordu. Bu anlamda Nijerya’da orduya yapılacak yatırım hem bir riskti hem de işe yarayıp yaramayacağı veya yarasa bile ne zaman yarayacağı şüpheliydi.[af] Bu konuda bkz: Varin, Caroline. (2018). Turning the tides of war: The impact of private military and security companies on Nigeria’s counterinsurgency against Boko Haram. African Security Review. 27; Mkandla, Thando Ian (2017) Private military contractors gains in containing Boko Haram in Nigeria, University of the Witwatersrand, Johannesburg; Nabiebu, Miebaka & Alobo, Eni. (2019). Exploring the Necessity of Private Military Companies in the Fight against Insurgency in Nigeria. International Journal of English Literature and Social Sciences [/af]
Nijerya tek örnek değil. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Uganda en bilinen diğer örnekler. Aynı şekilde paralı askerlik hizmeti alan diğer otoriteler Venezuela’da, Suriye’de, Libya’daki çatışmaların tarafları.
Venezuela’da Maduro ve muhalifleri özel çözümlere başvurdular. Suriye’de Beşar Esed hem Rus hem İranlı şirketlerle çalışıyor. Libya’da hem Serraj hem Hafter paralı askerlerle birlikte savaşlarını yürütüyor. [af] Bkz: Mark Lobel , Is Iran paying Afghan mercenaries to fight in Syria? BBC – Link; Sheren Khalel, US says 2,000 Russia-backed mercenaries are fighting in Libya, MEE – Link [/af]
Buradan çıkarılabilecek mesaj aslında net: maddi ve politik gücü düzenli ordunun maliyetini kaldıramayacak, bu orduya para ve insan sağlayamayacak olan sistemler ve orduyu kuvvetli kanunlar, yönetmelikler ve mahkemelerle denetleyemeyecek olan güç odakları için özel şirketler bir fırsat sunuyor.
Bu şirketler, belli bir meblağ karşılığında siyasi krizlere müdahil oluyorlar. Üstelik son derece iyi eğitimli hatta eğitimlerine milyon dolarlar harcanmış ve savaş atmosferinde yoğrulmuş savaşçıları çalıştırıyorlar. Ekipmanları güncel. Çatışma doktrinleri ise sürekli değişiyor.
Ancak ne olursa olsun paralı askeri şirketlerin temel motivasyonu olarak karşımıza para ve bu paranın kaynağı olan küresel istikrarsızlık ve bölgesel çatışma sahaları çıkıyor. Paralı askerlerin siyasi krizlere müdahalesi aslında siyasi krizleri de dönüştürüyor. Örneğin krizlerin derinliği ve süresi geçmişe göre büyük ölçüde uzamış durumda. Bu şirketler için krizler birer para kaynağı. Her biten kriz, biten bir iş demek.
2019 yılında Venezuela’da Maduro karşıtları darbe yapmak için bir Amerikan şirketinden yardım aldılar.[af] Tom Phillips, US mercenary says group plotted to seize Venezuela’s presidential palace, The Guardian – Link [/af] Amaçları Maduro’yu öldürmek ya da Amerika Birleşik Devletleri’ne götürmekti. Ancak başarısız oldular.[af] Venezuela: Former American soldiers jailed over failed coup, BBC – Link [/af]
Libya’da da tıpkı Venezuela’da olduğu gibi krizin iki tarafı da paralı askerlere başvurdu. Serraj güçleri Hafter’in Rus, Sudanlı ve Çadlı paralı askerlerine karşılık Türkiye’nin desteklediği SMO unsurlarını savaştırmaya başladı.[af] Isabel Debre, Pentagon report: Turkey sent up to 3,800 fighters to Libya, AP News – Link [/af]
Buradan şu sonuç çıkabilir: profesyonel ve iyi eğitimli askerlerin iki tarafça da yoğun olarak kullanılması krizleri giderek derinleştirebilir ve açmaza sürükleyebilir.
Paralı askerlik hizmeti alan kimseler sadece devlet yöneticileri, muhalifler veya isyancı güçler değil. Benzer şekilde iş insanları ve ulus-aşırı şirketler de çeşitli çözümler için özel askeri şirketlere başvuruyor.
Örneğin Nissan CEO’su Carlos Ghosn, kanun kaçakçılığının ilginç öyküsüne müzisyen kılığına girmiş paralı askerlerden yardım alarak giriş yaptı.[af] Jack Kelly, The Intriguing Story Of How Carlos Ghosn Went From A Top CEO To An International Fugitive, Forbes – Link [/af] Ünlü işadamı Pablo Fidanza, Venezuela seyahatinde paralı askerler tarafından korundu.[af] Humenhoid’s Medium Blog, Call of Duty: Advanced Warfare + VICE — Superpower For Hire, Medium – Link [/af] Ve büyük petrol şirketleri yıllardır zaten paralı askerler vasıtasıyla gemilerini koruyor.[af] David Axe, Pirate-Fighters, Inc.: How Mercenaries Became Ships’ Best Defense, Wired – Link [/af]
Bu çözümler şimdilik “koruma” seviyesinde. Örneğin yüksek riskli bölgelere seyahat ederken bir askeri şirketle anlaşıp güvenliklerini sağlıyorlar. Ya da bir şirket, güvenlik kurumlarına güvenmediği ülkelerde yaptığı yatırımları özel askeri şirketler aracılığıyla koruyor.
Terörle Terörlü Mücadele
Potansiyelleri, erişim ağları, yaygın işe alım usulleri ve sınır ötesi kabiliyetleri ve motivasyonları bakımından düşünüldüğünde paralı askerlik şirketlerinin önümüzdeki süreçte terör örgütlerinden ‘iş almasının’ önünde bir engel bulunmuyor. Tanımının taraflar açısından değişkenliği ve siyasal bir araç haline gelebilmesi nedeniyle paralı askerlik şirketleri için ‘terör piyasası’ oldukça cazip bir müşteri potansiyeline sahip.
Yine de kavramsal ve siyasi tartışmaları girmeden, terör örgütlerinin bu şirketlerin gelecekte potansiyel müşterileri olabileceğini söylemek için elimizde göstergeler mevcut.[af] Bkz: İlnur Cevik, Terrorists recruit US mercenaries, Daily Sabah – Link; [/af] Örneğin YPG’ye eğitim veren Rus ve Amerikalı unsurlar aslığında bu trendin küçük bir habercisiydi. Daha sonra medyaya YPG tarafından kiralanan birtakım paralı askerlik şirketiyle ilgili iddialar çıktı. Hatta Anadolu Ajansı’nın detaylı dosyasına göre Castle International, YPG ile yaptığı sözleşmeye sitesinde açıkça yer vermişti. [af] Levent Tok, Kasım İleri; ABD’li özel güvenlik şirketinden YPG/PKK’ya destek, Anadolu Ajansı – Link [/af] Konunun önde gelenlerinden Sean McFate’e göre terör örgütleri zaten paralı askerlerden yararlanıyorlar.[af] Sean McFate, Mercenaries and War: Understandin Private Armies Today, National Defense University Press, 2019 – Link; [/af] Avustralyalı paralı askerler, katıldıkları bir televizyon programındaki ifadelerine göre “savaş lordlarının” yanında yer aldılar.[af]Soldiers of Fortune, Four Corners, ABC Televizyonu, 2020 – Link[/af]
Henüz 2001 yılında BM özel raportörü Enrique Bernales Ballesteros, paralı askeri şirketlerin terör eylemlerinde ve bağımsızlık hareketlerinde yer aldığının altını çizmişti.[af] Enrique Bernales Ballesteros, UN Press Release, Mercenaries often a presence in terrorist attacks, special rapporteur tells the third committee as it begins discussions on self-determination, 31 October 2001 – Link [/af] 2001 yılından beri bu tehdit küçülmüş değil. Aksine sektörün büyümesiyle birlikte paralı askerlik hizmeti veren şirketlerin sayısı da arttı. Bugün Suriye’de Esed için savaşan onlarca özel askeri şirket olduğu tahmin ediliyor.[af] Manhal Baresh, Private Security Companies in Syria: New Agents at the Regime’s Service, Wartime and Post-Conflict in Syria (WPCS), European University Institute 2020 [/af] Aynı trend savaşın diğer kanadında da mevcut. En bilinen örnek ise Malhama Tactical. 2015 yılında kurulan Malhama Tactical için batılı çevreler Cihad’ın Blackwater’ı diyor.[af] Eric Sof, Malhama Tactical: The Blackwater of Jihad, Spec Ops Magazine, 2017 – Link [/af]
Sektörün arz tarafında yaşanan bu çeşitlilik, şüphesiz talep tarafında da kendine karşılık buluyor. Terör örgütleri paralı askerlerle savaşmayı daha kârlı görüyor. Daha iyi savaşan bu kimseler terörün toplumdaki insan kaynağını ve popülaritesini de kayıplar yoluyla kaybetmesinin önüne geçiyor.
Terör ve özel askeri şirketler ilişkisi tek taraflı değil. Terör nasıl özel askeri şirketlere başvuruyorsa, özel askeri şirketler de teröre başvurabilir. 2001 yılında BM özel raportörü Ballesteros’un uyarıları bunun bir örneğiydi. Ancak ilişkinin bu yönü sadece bununla sınırlı değil. Devlet dışı silahlı aktörler de özel askeri şirketlere dönüşebiliyorlar. Suriye Milli Ordusu, bunun en net örneği. Özgür Suriye Ordusu ismiyle Suriye’nin kuzeyinde örgütlenen grup Türkiye’nin aracı olmasıyla Libya’da para karşılığı savaşıyor. [af] Isabel Debre, Pentagon report: Turkey sent up to 3,800 fighters to Libya, AP News – Link [/af] Karabağ’da da var olduklarına dair iddialar var.[af] Sirwan Kajjo, Ezel Sahinkaya, Monitor: Turkey Sending Syrian Fighters to Azerbaijan, VOA News – Link [/af] Ve gelecek bir krizde Afrika’nın iç kesimlerinde bir şehrinde olmayacaklarının garantisi yok.
Bu durum şiddetin tekelini devletlere bağlayan bir bakış açısı üzerinden ele alındığında aslında bir terör çağına işaret ediyor. Daha açık konuşmak gerekirse, parasını veren herkesin darbe yapabildiği, suikast düzenleyebildiği, bombalı eylem yapabildiği yeni bir çağa işaret ediyor. Afrika’da yeni bir hükümetle çalışmak istemeyen büyük bir şirket, bu “küçük pürüzü” ortadan kaldırmak için özel askeri şirketlere başvurabilir. 2004 yılında Ekvator Ginesi’nde düzenlenen ancak başarıya ulaşamayan darbe girişimi aslında tam olarak bu fikrin vücut bulmuş haliydi. Sandline International ile anlaşan İngiliz petrol zenginleri, muhalif lideri iktidara getirerek varlıklarını sürdürmek istemişlerdi.[af] David Leigh, Jamie Wilson, and David Pallister, ‘Wonga list’ reveals alleged backers of coup, The Guardian – Link [/af]
Bu bağlamda düşünüldüğünde, özel askeri şirketlerin terörün bir aracı haline gelme ihtimallerinin hiç de azımsanmayacak boyutta olduğu söylenebilir.
Quo Vadis?
Bütün bu olan bitenleri düşününce gelecek hakkında karamsar tahminler yürütmek mümkün. Ancak bütün bu olanlar tarihte ilk defa gerçeklemiyor. Dünya esasında Fransız Devrimi’nden önce büyük ölçüde böyleydi. Devletin şiddet tekelini kontrol etmediği veya devrettiği her ortam, güvenliğin büyük bir tehdit aldığında olduğu türden bir ortamdı. Can ve mal güvenliği, ticaretin seyri hep muallaktaydı.
Güvenlik insanların en temel ihtiyaçlarından birisi. Ancak büyük uzmanlık ve deneyim isteyen bir alan olduğundan profesyonellerin tarih boyunca hep daha başarılı olduğu bir alan aynı zamanda. Bu yüzden gelecekte de güvenliğin olabildiğince profesyonellerce icra edileceği beklenebilir.
Bu bildiğimiz anlamda devlet, vatandaş, terör ve güvenlik ilişkilerini değiştirecektir şüphesiz. Belki gelecekte büyük şirketlerin özel askeri şirketler yordamıyla siyasi sahnede etkili olabilecekleri anlamına dahi gelebilir.
Hem Ekvator Ginesi örneğinde bahsedildiği gibi politik hedeflerine bu şirketler aracılığıyla ulaşabilirler hem de devletleşebilirler. Bu yüzden hem eski bir paralı asker olan hem de bu konuda akademik çalışmalar yürüten Sean McFate için 21. yüzyılın en büyük güvenlik tehdidi, paralı askerlik hizmeti veren özel askeri şirketler.[af] McFate, Sean. The Modern Mercenary: Private Armies and What They Mean for World Order. , 2014 [/af]
Weberyen bir tanım yapar, devletin alamet-i farikasının “şiddet tekelini elinde bulundurmak” olduğunu söylersek gelecekte farklı devlet anlayışları görebileceğimiz ihtimalini de söylemek gerekir. Belli bir toprak parçasına hükmetmeyen, sadece “vatandaşlık” anlayışı üzerinde şekillenmiş, hukukunu ve pasaportunu “satan” bir tür “şirket devletler” dahi görmemiz sürpriz olmayacaktır.
Belki de Fransız Devrimi’nden beri yaşadıklarımız bir istisnalar devriydi ve bitti. Şimdi önümüzde bu şirketlerle ilgili ciddi sorular var. Haklarındaki hukuki düzenlemeler bu kadar yetersizken terörle birlikte iş yapmalarından, kendi dış politikalarını gütmelerinden onları kim alıkoyacak? Dünya yeni bir terör çağına hazır mı?
mexican border pharmacies shipping to usa: cmq pharma mexican pharmacy – medication from mexico pharmacy
buying from online mexican pharmacy
https://cmqpharma.online/# medication from mexico pharmacy
purple pharmacy mexico price list
mexico drug stores pharmacies: buying prescription drugs in mexico – mexican drugstore online
canadian mail order pharmacy legit canadian pharmacy cheap canadian pharmacy
world pharmacy india: buy prescription drugs from india – cheapest online pharmacy india
buying prescription drugs in mexico online: buying from online mexican pharmacy – п»їbest mexican online pharmacies
https://foruspharma.com/# mexican pharmaceuticals online
mail order pharmacy india india online pharmacy reputable indian pharmacies
The IPv4 address are 32 bits, so a /24 net will give you 256 – 2 = 254 unique addresses, that is private and are not allowed to be used on internet So you need the ugly hack NATThe IPv6 address are 128 bits, s a /64 net will give you 2⁶⁴ addresses in each of your LAN And your ISP should give you 256 of those LANAnd yes, just because you have a public address, doesn’t mean that you can be accessed from Internet, unless you allow it Because firewalls usually locks everything that isn’t allowedAnd with that number of LAN, you put each “security level” device in the same LAN So your IoT devices in one LAN, and unlock/lock as needed in the routers firewall for that LAN Then you put your file server in one LAN, your media and game machines in one LAN Your personal computers/phones in one LAN, your family members in one LAN each, and some for guestThen you only need to give access between each LAN, as you like And maybe literally one hand full of addressers for servers in the firewall
mexico pharmacy: mexican mail order pharmacies – buying prescription drugs in mexico online
pharmacies in mexico that ship to usa: buying prescription drugs in mexico online – mexican pharmacy
best online pharmacies in mexico medicine in mexico pharmacies mexican border pharmacies shipping to usa
http://indiapharmast.com/# reputable indian pharmacies
reputable indian pharmacies: online shopping pharmacy india – cheapest online pharmacy india
mexican pharmacy: mexico pharmacy – mexican rx online
canadian mail order pharmacy canadian discount pharmacy canadian compounding pharmacy
escrow pharmacy canada: canadian drugs pharmacy – online canadian pharmacy reviews
pharmacies in mexico that ship to usa: buying prescription drugs in mexico – mexican online pharmacies prescription drugs
https://foruspharma.com/# mexican pharmaceuticals online
https://paxloviddelivery.pro/# paxlovid buy
https://paxloviddelivery.pro/# paxlovid buy
doxycycline 100mg tablets nz: cheap doxy – doxycycline medication pills
http://amoxildelivery.pro/# purchase amoxicillin 500 mg
can i purchase generic clomid pills: where can i get generic clomid without prescription – buying cheap clomid without dr prescription
https://ciprodelivery.pro/# ciprofloxacin 500 mg tablet price
https://paxloviddelivery.pro/# п»їpaxlovid
paxlovid price: paxlovid cost without insurance – Paxlovid over the counter
http://paxloviddelivery.pro/# buy paxlovid online
cipro pharmacy: ciprofloxacin order online – ciprofloxacin
https://ciprodelivery.pro/# buy cipro online
http://ciprodelivery.pro/# buy cipro online without prescription
doxycycline 300 mg: doxycycline over the counter uk – doxycycline pharmacy singapore
awesome
http://amoxildelivery.pro/# amoxicillin 500mg price
buy cipro without rx: п»їcipro generic – buy cipro online
paxlovid pill: Paxlovid buy online – paxlovid pharmacy
mexican mail order pharmacies: best online pharmacies in mexico – medication from mexico pharmacy
purple pharmacy mexico price list: п»їbest mexican online pharmacies – best online pharmacies in mexico
https://mexicandeliverypharma.com/# reputable mexican pharmacies online
mexican border pharmacies shipping to usa pharmacies in mexico that ship to usa medication from mexico pharmacy
mexican border pharmacies shipping to usa: buying prescription drugs in mexico online – mexican rx online
mexico pharmacies prescription drugs: mexican pharmaceuticals online – mexican drugstore online
mexican online pharmacies prescription drugs mexican drugstore online reputable mexican pharmacies online
п»їbest mexican online pharmacies: buying prescription drugs in mexico online – mexico pharmacies prescription drugs
pharmacies in mexico that ship to usa: mexican rx online – buying from online mexican pharmacy
mexican pharmaceuticals online reputable mexican pharmacies online medication from mexico pharmacy
mexican mail order pharmacies: buying from online mexican pharmacy – mexico drug stores pharmacies
https://mexicandeliverypharma.com/# mexican pharmaceuticals online
medicine in mexico pharmacies: п»їbest mexican online pharmacies – mexican border pharmacies shipping to usa
mexico drug stores pharmacies: mexico pharmacies prescription drugs – mexican rx online
mexican border pharmacies shipping to usa: mexico drug stores pharmacies – best online pharmacies in mexico
mexico pharmacies prescription drugs: medicine in mexico pharmacies – mexican online pharmacies prescription drugs
pharmacies in mexico that ship to usa mexico pharmacy buying from online mexican pharmacy
buying from online mexican pharmacy: mexico drug stores pharmacies – buying prescription drugs in mexico online
buying prescription drugs in mexico: medication from mexico pharmacy – best online pharmacies in mexico
mexico drug stores pharmacies: mexican pharmaceuticals online – mexican border pharmacies shipping to usa
mexico drug stores pharmacies mexico drug stores pharmacies mexican drugstore online
reputable mexican pharmacies online: buying from online mexican pharmacy – mexico drug stores pharmacies
medicine in mexico pharmacies: pharmacies in mexico that ship to usa – mexican pharmaceuticals online
mexico drug stores pharmacies: mexican rx online – mexican border pharmacies shipping to usa
buying from online mexican pharmacy mexico pharmacy buying prescription drugs in mexico
mexican pharmaceuticals online: mexico pharmacies prescription drugs – mexican rx online
mexican mail order pharmacies: mexico drug stores pharmacies – mexican pharmaceuticals online
mexico drug stores pharmacies: buying from online mexican pharmacy – buying prescription drugs in mexico
buying from online mexican pharmacy: medicine in mexico pharmacies – mexico drug stores pharmacies
mexico drug stores pharmacies: mexican mail order pharmacies – mexican pharmaceuticals online
mexican rx online: mexican rx online – best online pharmacies in mexico
buying prescription drugs in mexico online buying from online mexican pharmacy п»їbest mexican online pharmacies
buying from online mexican pharmacy: mexican online pharmacies prescription drugs – medicine in mexico pharmacies
reputable mexican pharmacies online: mexican rx online – medicine in mexico pharmacies
medicine in mexico pharmacies: purple pharmacy mexico price list – pharmacies in mexico that ship to usa
best online pharmacies in mexico: mexico drug stores pharmacies – mexico drug stores pharmacies
reputable mexican pharmacies online: п»їbest mexican online pharmacies – п»їbest mexican online pharmacies
mexico pharmacies prescription drugs: purple pharmacy mexico price list – medication from mexico pharmacy
medication from mexico pharmacy: buying from online mexican pharmacy – best online pharmacies in mexico
mexican online pharmacies prescription drugs: mexican rx online – mexico pharmacies prescription drugs
purple pharmacy mexico price list: mexico pharmacies prescription drugs – mexican pharmaceuticals online
mexican border pharmacies shipping to usa purple pharmacy mexico price list buying from online mexican pharmacy
mexico drug stores pharmacies: buying prescription drugs in mexico – mexican pharmaceuticals online
best online pharmacies in mexico: pharmacies in mexico that ship to usa – medication from mexico pharmacy
mexico drug stores pharmacies: mexican mail order pharmacies – best online pharmacies in mexico
pharmacies in mexico that ship to usa: buying prescription drugs in mexico – pharmacies in mexico that ship to usa
mexico drug stores pharmacies: mexican border pharmacies shipping to usa – medication from mexico pharmacy
mexico pharmacies prescription drugs: mexico drug stores pharmacies – buying prescription drugs in mexico online
mexico drug stores pharmacies mexico pharmacies prescription drugs reputable mexican pharmacies online
mexican online pharmacies prescription drugs: mexico pharmacies prescription drugs – buying from online mexican pharmacy
mexican mail order pharmacies: medication from mexico pharmacy – buying from online mexican pharmacy
best online pharmacies in mexico: buying from online mexican pharmacy – buying prescription drugs in mexico
mexican border pharmacies shipping to usa: buying from online mexican pharmacy – mexican pharmaceuticals online
mexico drug stores pharmacies mexican pharmaceuticals online reputable mexican pharmacies online
purple pharmacy mexico price list: buying prescription drugs in mexico online – mexican pharmaceuticals online
buying prescription drugs in mexico: mexican pharmaceuticals online – mexican pharmaceuticals online
mexican online pharmacies prescription drugs: medication from mexico pharmacy – reputable mexican pharmacies online
purple pharmacy mexico price list reputable mexican pharmacies online buying prescription drugs in mexico online
purple pharmacy mexico price list: mexico pharmacies prescription drugs – mexican rx online
mexican rx online: buying prescription drugs in mexico – buying prescription drugs in mexico online
best online pharmacies in mexico buying prescription drugs in mexico п»їbest mexican online pharmacies
buying cheap propecia without insurance get propecia pills buy propecia price
prednisone 20 mg purchase: where can i order prednisone 20mg – price of prednisone tablets
https://propeciabestprice.pro/# order cheap propecia tablets
https://prednisonebestprice.pro/# prednisone for sale online
tamoxifen menopause arimidex vs tamoxifen bodybuilding tamoxifen mechanism of action
cytotec buy online usa: buy cytotec over the counter – cytotec abortion pill
http://zithromaxbestprice.pro/# how to get zithromax over the counter
https://propeciabestprice.pro/# get generic propecia without dr prescription
buy azithromycin zithromax buy cheap generic zithromax zithromax over the counter
purchase cytotec: п»їcytotec pills online – п»їcytotec pills online
can i buy zithromax over the counter: zithromax online usa – zithromax 250 mg australia
purchase zithromax online generic zithromax online paypal zithromax without prescription
https://nolvadexbestprice.pro/# tamoxifen adverse effects
buy misoprostol over the counter: buy cytotec over the counter – cytotec abortion pill
zithromax price south africa: zithromax z-pak – buy azithromycin zithromax
Very good blog you have here but I was curious about if you knew of any message boards that cover the same topics discussed here? I’d really love to be a part of group where I can get advice from other experienced individuals that share the same interest If you have any recommendations, please let me know Many thanks!
cytotec pills buy online: buy cytotec over the counter – Cytotec 200mcg price
https://nolvadexbestprice.pro/# does tamoxifen cause menopause
cytotec buy online usa: Cytotec 200mcg price – Abortion pills online
no prescription prednisone canadian pharmacy: prednisone 2.5 tablet – over the counter prednisone cheap
https://propeciabestprice.pro/# buying generic propecia without insurance
tamoxifen warning: tamoxifen hip pain – tamoxifen buy
farmacie online autorizzate elenco: avanafil senza ricetta – Farmacie online sicure
miglior sito dove acquistare viagra: viagra senza prescrizione – miglior sito per comprare viagra online
http://farmait.store/# Farmacia online miglior prezzo
comprare farmaci online all’estero: Avanafil 50 mg – Farmacie on line spedizione gratuita
Farmacie online sicure: Cialis generico recensioni – Farmacia online miglior prezzo
farmacie online autorizzate elenco: Avanafil prezzo – comprare farmaci online all’estero
farmacia online: Avanafil 50 mg – farmacie online sicure
acquisto farmaci con ricetta: Cialis generico recensioni – farmacia online piГ№ conveniente
https://avanafil.pro/# comprare farmaci online con ricetta
Farmacie online sicure: kamagra gel – Farmacia online piГ№ conveniente
farmacia online piГ№ conveniente: Cialis generico farmacia – п»їFarmacia online migliore
Farmacie on line spedizione gratuita: sildenafil oral jelly 100mg kamagra – top farmacia online
acquisto farmaci con ricetta: farmacia online migliore – Farmacie on line spedizione gratuita
http://avanafil.pro/# farmacia online senza ricetta
https://tadalafil.auction/# cheapest cialis review
cialis online canada paypal: Buy Tadalafil 20mg – is it legal to buy cialis online?
http://tadalafil.auction/# buy cialis online in canada
buy cialis cheap fast delivery: cheapest tadalafil – generiac cialis
buy dapoxetine with cialis: Generic Cialis without a doctor prescription – cialis with dapoxetine 80mg
https://tadalafil.auction/# cialis pay with paypal
viagra side effects: buy sildenafil online canada – buy viagra online
http://edpillpharmacy.store/# erection pills online
http://indiapharmacy.shop/# Online medicine order
cheapest ed medication
pharmacies in mexico that ship to usa: mexico pharmacy win – mexican drugstore online
http://mexicopharmacy.win/# mexican drugstore online
online ed medications
http://indiapharmacy.shop/# mail order pharmacy india
cheapest online pharmacy india: Online medicine home delivery – top 10 online pharmacy in india
https://indiapharmacy.shop/# reputable indian online pharmacy
best ed pills online
mexican online pharmacies prescription drugs: Purple pharmacy online ordering – mexican drugstore online
Thanks for sharing. I read many of your blog posts, cool, your blog is very good.
http://mexicopharmacy.win/# mexico pharmacies prescription drugs
india online pharmacy: Indian pharmacy online – reputable indian pharmacies
best online pharmacies in mexico: Best online Mexican pharmacy – mexican pharmaceuticals online
ed treatments online: Best ED pills non prescription – where can i buy erectile dysfunction pills
http://mexicopharmacy.win/# buying prescription drugs in mexico
ed medications online: Cheapest online ED treatment – cheap ed medication
indian pharmacy online: Online pharmacy – indianpharmacy com
http://indiapharmacy.shop/# indian pharmacy
buy ed pills online: ed pills online – where to buy ed pills
mexican mail order pharmacies: Purple pharmacy online ordering – mexican drugstore online
https://indiapharmacy.shop/# best online pharmacy india
where to get ed pills: ED meds online with insurance – online ed medicine
http://edpillpharmacy.store/# buy ed medication online
mexican drugstore online: Certified Mexican pharmacy – best online pharmacies in mexico
india pharmacy mail order: Online pharmacy – cheapest online pharmacy india
https://edpillpharmacy.store/# best ed meds online
ed doctor online: Best ED meds online – cheap ed medicine
http://edpillpharmacy.store/# low cost ed meds online
ed pills for sale: online ed prescription same-day – cheap erection pills
cheapest online pharmacy india: Online medicine home delivery – india online pharmacy
mexico drug stores pharmacies: Mexico pharmacy online – medicine in mexico pharmacies
online ed meds: online ed prescription same-day – buy ed pills online
mexico drug stores pharmacies: Medicines Mexico – mexican border pharmacies shipping to usa
https://cytotec.pro/# buy cytotec over the counter
order cytotec online https://lipitor.guru/# lipitor brand name price
lasix 20 mg
buy cytotec over the counter: Misoprostol price in pharmacy – buy misoprostol over the counter
http://lisinopril.guru/# lisinopril 2 5 mg tablets
buy generic lipitor online: cheapest ace inhibitor – lipitor 10mg price
cytotec buy online usa http://lipitor.guru/# lipitor for sale
furosemide 100 mg
prinivil 20 mg tablet buy lisinopril lisinopril 1 mg
lasix side effects: furosemide online – furosemida
Abortion pills online https://tamoxifen.bid/# tamoxifen and antidepressants
lasix generic name
https://lisinopril.guru/# lisinopril pills for sale
furosemida furosemide online lasix 40 mg
cytotec pills buy online http://lisinopril.guru/# prinivil 20 mg tablet
lasix medication
https://tamoxifen.bid/# п»їdcis tamoxifen
lisinopril 240: prinivil 5mg tablet – cost of lisinopril 40 mg
buy cytotec over the counter https://furosemide.win/# buy lasix online
lasix furosemide
lisinopril 5mg pill: Lisinopril refill online – lisinopril 5 mg price in india
https://furosemide.win/# buy lasix online
lipitor generic brand: buy atorvastatin online – how much is lipitor discount
buy cytotec online fast delivery https://lisinopril.guru/# lisinopril 40 mg canada
furosemide 40mg
https://cytotec.pro/# buy cytotec over the counter
8 mg 500 ml and 8 mg 50 ml respectively; where to buy cialis online forum Crossref, Google Scholar Van Doren L, Lentzsch S
tamoxifen rash: Purchase Nolvadex Online – nolvadex side effects
buy cytotec online fast delivery https://cytotec.pro/# buy cytotec pills
lasix furosemide 40 mg
lisinopril 20mg buy: buy lisinopril – where can i buy lisinopril
buy cytotec over the counter https://cytotec.pro/# Cytotec 200mcg price
buy furosemide online
lasix 20 mg: furosemide online – buy lasix online
price canada lipitor 20mg: Atorvastatin 20 mg buy online – lipitor 10 mg tablet price
buy misoprostol over the counter http://furosemide.win/# lasix 40mg
furosemide
furosemida: furosemide 40mg – lasix tablet
lipitor 20 mg generic: cheapest ace inhibitor – lipitor 40 mg
buy cytotec over the counter https://furosemide.win/# lasix side effects
lasix pills
https://easyrxindia.com/# cheapest online pharmacy india
reputable mexican pharmacies online purple pharmacy mexico price list п»їbest mexican online pharmacies
https://mexstarpharma.com/# mexican border pharmacies shipping to usa
reputable indian online pharmacy india pharmacy top online pharmacy india
https://easyrxcanada.online/# canadian drugs pharmacy
canadian pharmacy uk delivery: canadapharmacyonline legit – canadian online drugstore
https://easyrxcanada.com/# canadian pharmacy meds review
canadian world pharmacy: reliable canadian online pharmacy – online canadian pharmacy
https://mexstarpharma.com/# mexico pharmacies prescription drugs
https://easyrxcanada.com/# reputable canadian pharmacy
canadian family pharmacy: best online canadian pharmacy – canadian pharmacy
mexico drug stores pharmacies: buying from online mexican pharmacy – medication from mexico pharmacy
mexican mail order pharmacies: mexico pharmacies prescription drugs – buying prescription drugs in mexico online
https://mexstarpharma.com/# buying from online mexican pharmacy
medication from mexico pharmacy: best online pharmacies in mexico – pharmacies in mexico that ship to usa
vipps approved canadian online pharmacy: legit canadian online pharmacy – reliable canadian online pharmacy
sweet bonanza demo turkce: sweet bonanza mostbet – sweet bonanza kazanma saatleri
slot siteleri guvenilir: slot kumar siteleri – en iyi slot siteler
http://slotsiteleri.bid/# guvenilir slot siteleri
sweet bonanza hilesi: sweet bonanza bahis – sweet bonanza yasal site
guvenilir slot siteleri: slot kumar siteleri – 2024 en iyi slot siteleri
http://sweetbonanza.network/# sweet bonanza yasal site
2024 en iyi slot siteleri: slot siteleri bonus veren – yeni slot siteleri
slot kumar siteleri: slot kumar siteleri – canl? slot siteleri
Onset of neonatal sepsis can be buy priligy in usa
guvenilir slot siteleri 2024: slot siteleri – en iyi slot siteleri
http://sweetbonanza.network/# sweet bonanza demo oyna
en guvenilir slot siteleri: slot siteleri 2024 – slot siteleri bonus veren
http://sweetbonanza.network/# sweet bonanza
guvenilir slot siteleri 2024: slot oyun siteleri – bonus veren casino slot siteleri
http://1xbet.contact/# 1хбет зеркало
ван вин: 1win – 1вин официальный сайт
пин ап казино: pin up casino – pin up casino
pin up казино пин ап пин ап зеркало
пин ап казино вход: пин ап казино – пин ап казино вход
https://pin-up.diy/# пин ап
зеркало 1хбет: 1xbet официальный сайт – 1xbet зеркало
pin up: пин ап вход – pin up casino
https://1win.directory/# 1вин зеркало
1вин: ван вин – 1win вход
1вин официальный сайт: 1win официальный сайт – 1вин официальный сайт
http://1xbet.contact/# 1xbet официальный сайт
1win: 1win вход – 1win вход
https://pin-up.diy/# пин ап зеркало
1win зеркало: ван вин – 1вин зеркало
buying viagra from pharmacy: itraconazole online pharmacy – austria pharmacy online
https://drstore24.com/# testosterone online pharmacy
four corners pharmacy domperidone
dilantin online pharmacy: is pharmacy rx one legit – us pharmacy viagra online
https://onlineph24.com/# Tetracycline
Persantine
https://pharm24on.com/# us pharmacy ambien no prescription
Ventolin inhalator
tijuana pharmacy cialis: boots pharmacy xenical – naltrexone online pharmacy
best online pharmacy percocet: oxycontin online pharmacy – target pharmacy warfarin
https://pharm24on.com/# sporanox online pharmacy
tesco pharmacy artane
pharmacy online prozac: weight loss – alpesh pharmacy store charlotte nc
sav on pharmacy store locator: best viagra pharmacy – kex rx pharmacy atchison ks
trusty pharmacy acheter xenical france: Viagra Soft Flavored – pharmacy online uae
Forzest: mexican pharmacy lexapro – target pharmacy cialis
http://mexicopharmacy.cheap/# mexico drug stores pharmacies
cheapest pharmacy to buy plavix: seroquel pharmacy assistance – sam’s club pharmacy propecia
pharmacy online ventolin best pharmacy prices cialis generic viagra india pharmacy
mckesson pharmacy rx: pharmacy express viagra cialis levitra vpxl – fred’s dollar store pharmacy
online pharmacy exam: venlafaxine pharmacy – pharmacy shop online
http://indianpharmacy.company/# mail order pharmacy india
mexican drugstore online: mexican rx online – mexico drug stores pharmacies
buying from online mexican pharmacy: pharmacies in mexico that ship to usa – reputable mexican pharmacies online
ventolin uk pharmacy pharmacy rx silkroad online pharmacy
http://mexicopharmacy.cheap/# medication from mexico pharmacy
lexapro pharmacy prices: how much does viagra cost in a pharmacy – buy naltrexone from trusted pharmacy
best india pharmacy: best india pharmacy – buy medicines online in india
buy medicines online in india online pharmacy india india pharmacy mail order
mexico drug stores pharmacies: pharmacies in mexico that ship to usa – buying prescription drugs in mexico online
pharmacy drug store save on pharmacy order viagra online pharmacy
http://indianpharmacy.company/# online pharmacy india
indianpharmacy com: online pharmacy india – Online medicine home delivery
mexican pharmaceuticals online: medicine in mexico pharmacies – mexico drug stores pharmacies
xenical dubai pharmacy ed meds online without doctor prescription best us online pharmacy
world pharmacy india: buy prescription drugs from india – top online pharmacy india
https://indianpharmacy.company/# top online pharmacy india
pharmacy online program: pharmacy app store – save rx pharmacy
buy medicines online in india indian pharmacy buy medicines online in india
mexican rx online: mexico drug stores pharmacies – mexico pharmacies prescription drugs
mexican rx online: medication from mexico pharmacy – buying from online mexican pharmacy
http://mexicopharmacy.cheap/# buying from online mexican pharmacy
medicine in mexico pharmacies mexico drug stores pharmacies best online pharmacies in mexico
online pharmacy uk metronidazole: online pharmacy misoprostol – meijer pharmacy amoxicillin
indian pharmacy: indian pharmacy paypal – india online pharmacy
southern pharmacy metronidazole cream online pharmacy low dose naltrexone skip’s pharmacy
http://indianpharmacy.company/# indian pharmacy
indian pharmacy online: top 10 pharmacies in india – world pharmacy india
indianpharmacy com top online pharmacy india world pharmacy india
reputable indian pharmacies: buy prescription drugs from india – mail order pharmacy india
Online medicine order: indianpharmacy com – indian pharmacy paypal
http://pharmbig24.com/# benicar online pharmacy
buying prescription drugs in mexico online buying prescription drugs in mexico mexican border pharmacies shipping to usa
mexican mail order pharmacies: mexico pharmacies prescription drugs – mexican mail order pharmacies
buying prescription drugs in mexico: mexican border pharmacies shipping to usa – pharmacies in mexico that ship to usa
buying prescription drugs in mexico reputable mexican pharmacies online mexican drugstore online
http://indianpharmacy.company/# india pharmacy
buying prescription drugs in mexico: purple pharmacy mexico price list – mexico pharmacies prescription drugs
india online pharmacy: top online pharmacy india – best online pharmacy india
online shopping pharmacy india reputable indian pharmacies reputable indian pharmacies
casibom guncel casibom guncel casibom guncel
http://gatesofolympusoyna.online/# gates of olympus demo turkce oyna
betine giris betine giris betine promosyon kodu 2024
https://gatesofolympusoyna.online/# Gates of Olympus
https://casibom.auction/# casibom guncel giris
gates of olympus demo turkce oyna gates of olympus demo turkce gates of olympus giris
https://betine.online/# betine guncel giris
starz bet giris starzbet giris straz bet
betine com guncel giris betine guncel giris betine
http://farmaciaeu.com/# farmacia online barata y fiable
farmacia online madrid
comprar viagra en espaГ±a envio urgente comprar viagra en espana sildenafilo 100mg precio espaГ±a
farmacias online seguras en espaГ±a: farmacia online barata – farmacia online madrid
https://farmaciaeu.com/# farmacia online envГo gratis
se puede comprar viagra sin receta: comprar viagra – sildenafilo 50 mg precio sin receta
http://sildenafilo.men/# se puede comprar viagra sin receta
farmacia online madrid
sildenafilo 50 mg precio sin receta sildenafilo 50 mg precio sin receta comprar viagra en espaГ±a envio urgente
http://farmaciaeu.com/# farmacia online envГo gratis
farmacia gibraltar online viagra: viagra precio – sildenafilo cinfa precio
farmacia online barcelona: farmacias online seguras – farmacia en casa online descuento
https://sildenafilo.men/# viagra online cerca de malaga
sildenafilo 50 mg comprar online: Viagra sildenafilo – sildenafilo 50 mg comprar online
https://farmaciaeu.com/# farmacia online madrid
farmacia online barcelona
https://farmaciaeu.com/# farmacia online espaГ±a envГo internacional
farmacia online 24 horas: farmacia online envio gratis – п»їfarmacia online espaГ±a
sildenafilo cinfa 25 mg precio: comprar viagra contrareembolso 48 horas – viagra online cerca de toledo
http://farmaciaeu.com/# farmacia barata
farmacias online baratas: farmacia envio gratis – farmacia online envГo gratis
http://tadalafilo.bid/# farmacias online seguras
farmacia online 24 horas
pillole per erezione immediata viagra senza prescrizione viagra ordine telefonico
Farmacia online miglior prezzo Farmacie che vendono Cialis senza ricetta comprare farmaci online con ricetta
п»їFarmacia online migliore: Farmacia online piu conveniente – Farmacia online piГ№ conveniente
viagra online in 2 giorni: viagra farmacia – viagra 100 mg prezzo in farmacia
http://farmaciait.men/# Farmacia online miglior prezzo
farmaci senza ricetta elenco
farmacie online affidabili Cialis generico controindicazioni acquistare farmaci senza ricetta
kamagra senza ricetta in farmacia viagra generico alternativa al viagra senza ricetta in farmacia
Farmacia online piГ№ conveniente: Farmacie online sicure – п»їFarmacia online migliore
farmacie online autorizzate elenco: Farmacia online migliore – comprare farmaci online con ricetta
https://farmaciait.men/# farmacia online senza ricetta
Farmacie on line spedizione gratuita
top farmacia online farmacia online migliore Farmacie on line spedizione gratuita
farmacia online piГ№ conveniente: Cialis generico prezzo – farmacia online senza ricetta
le migliori pillole per l’erezione viagra viagra online spedizione gratuita
farmacia online piГ№ conveniente: Cialis generico prezzo – acquisto farmaci con ricetta
farmacia online piГ№ conveniente Cialis generico 20 mg 8 compresse prezzo farmacia online piГ№ conveniente
acquisto farmaci con ricetta: Cialis generico controindicazioni – migliori farmacie online 2024
https://sildenafilit.pro/# viagra acquisto in contrassegno in italia
acquistare farmaci senza ricetta
farmacia online senza ricetta: Cialis generico farmacia – comprare farmaci online con ricetta
acquisto farmaci con ricetta Farmacie online sicure farmacie online sicure
Farmacie on line spedizione gratuita Ibuprofene 600 generico prezzo comprare farmaci online all’estero
farmacie online autorizzate elenco: Farmacie online sicure – Farmacie on line spedizione gratuita
migliori farmacie online 2024 Brufen antinfiammatorio acquistare farmaci senza ricetta
https://brufen.pro/# Brufen antinfiammatorio
Farmacie on line spedizione gratuita
siti sicuri per comprare viagra online: acquisto viagra – viagra originale in 24 ore contrassegno
viagra prezzo farmacia 2023 viagra senza prescrizione viagra acquisto in contrassegno in italia
farmaci senza ricetta elenco: Brufen antinfiammatorio – farmacie online autorizzate elenco
farmacia online farmacia online migliore migliori farmacie online 2024
farmacie online affidabili BRUFEN 600 mg 30 compresse prezzo Farmacie on line spedizione gratuita
farmacie online affidabili: Ibuprofene 600 prezzo senza ricetta – comprare farmaci online all’estero
pillole per erezioni fortissime: viagra – alternativa al viagra senza ricetta in farmacia
acquistare farmaci senza ricetta Farmacie on line spedizione gratuita migliori farmacie online 2024
http://brufen.pro/# Brufen 600 prezzo con ricetta
comprare farmaci online all’estero
farmacie online sicure Farmacie on line spedizione gratuita farmacie online affidabili
comprare farmaci online all’estero: Brufen 600 prezzo con ricetta – farmaci senza ricetta elenco
comprare farmaci online all’estero BRUFEN 600 prezzo in farmacia Farmacia online piГ№ conveniente
farmacie online affidabili Cialis generico controindicazioni top farmacia online
https://tadalafilit.com/# farmacie online affidabili
Farmacie online sicure
ventolin uk price: buy cheap ventolin – buy ventolin online cheap
prednisone uk price: where to buy prednisone 20mg no prescription – 5mg prednisone
prednisone for sale prednisone without prescription medication prednisone tablets 2.5 mg
buy rybelsus: buy rybelsus – Rybelsus 7mg
buy rybelsus: Buy compounded semaglutide online – buy rybelsus
https://ventolininhaler.pro/# ventolin price us
furosemide 100mg: furosemide 100 mg – furosemida 40 mg
ventolin 4mg tablet Buy Ventolin inhaler online ventolin online united states
how much is generic neurontin: neurontin capsule 400 mg – neurontin 202
buy rybelsus: semaglutide – semaglutide
rybelsus price: Rybelsus 7mg – Buy semaglutide pills
https://gabapentin.site/# neurontin pills for sale
buy cheap ventolin: Buy Albuterol for nebulizer online – ventolin generic cost
buy ventolin online canada: buy albuterol inhaler – ventolin 8g
buy ventolin uk: buy Ventolin – ventolin best price
can you buy ventolin over the counter in australia: buy albuterol inhaler – price of ventolin inhaler
http://rybelsus.tech/# cheap Rybelsus 14 mg
can i purchase prednisone without a prescription: average cost of prednisone 20 mg – prednisone 5mg price
brand name neurontin: neurontin 1800 mg – neurontin 100 mg tablets
furosemide 100 mg: furosemide online – lasix
mexico drug stores pharmacies mexican pharmacy mexico drug stores pharmacies
http://indiadrugs.pro/# indianpharmacy com
maple leaf pharmacy in canada: Online medication home delivery – vipps canadian pharmacy
best canadian online pharmacy: Cheapest online pharmacy – thecanadianpharmacy
http://indiadrugs.pro/# indian pharmacies safe
Online medicine home delivery world pharmacy india top 10 online pharmacy in india
india pharmacy mail order: Indian pharmacy international shipping – india pharmacy mail order
indian pharmacy: buy medicines online in india – indianpharmacy com
https://canadapharma.shop/# online canadian pharmacy review
canadian pharmacy drugs online: Cheapest online pharmacy – canadian online drugstore
buying prescription drugs in mexico online mexican pharmacy medicine in mexico pharmacies
http://indiadrugs.pro/# reputable indian online pharmacy
Online medicine order: indian pharmacy – india online pharmacy
mexico drug stores pharmacies https://mexicanpharma.icu/# medicine in mexico pharmacies
buying prescription drugs in mexico online
buying prescription drugs in mexico mexican mail order pharmacies п»їbest mexican online pharmacies
http://mexicanpharma.icu/# buying prescription drugs in mexico
http://canadapharma.shop/# reliable canadian pharmacy reviews
best online pharmacy india Online medication home delivery india online pharmacy
https://mexicanpharma.icu/# medication from mexico pharmacy
Pharmacie Internationale en ligne: Cialis prix en pharmacie – trouver un mГ©dicament en pharmacie
mexico drug stores pharmacies: medication from mexico – medication from mexico pharmacy
medication from mexico pharmacy
https://pharmaciepascher.pro/# pharmacies en ligne certifiГ©es
pharmacie en ligne livraison europe cialis prix pharmacie en ligne france pas cher
pharmacie en ligne france pas cher: Medicaments en ligne livres en 24h – acheter mГ©dicament en ligne sans ordonnance
Pharmacie Internationale en ligne: cialis sans ordonnance – pharmacie en ligne sans ordonnance
Pharmacie en ligne livraison Europe Pharmacies en ligne certifiees pharmacie en ligne
http://pharmaciepascher.pro/# pharmacie en ligne sans ordonnance
acheter mГ©dicament en ligne sans ordonnance: Pharmacies en ligne certifiees – pharmacie en ligne
pharmacie en ligne fiable: pharmacie en ligne pas cher – pharmacie en ligne livraison europe
acheter mГ©dicament en ligne sans ordonnance Cialis generique achat en ligne trouver un mГ©dicament en pharmacie
pharmacie en ligne avec ordonnance: cialis sans ordonnance – pharmacie en ligne avec ordonnance
http://clssansordonnance.icu/# acheter mГ©dicament en ligne sans ordonnance
Viagra sans ordonnance 24h suisse: Acheter du Viagra sans ordonnance – Viagra Pfizer sans ordonnance
vente de mГ©dicament en ligne Cialis generique achat en ligne pharmacie en ligne livraison europe
Pharmacie en ligne livraison Europe: pharmacie en ligne france livraison belgique – Pharmacie en ligne livraison Europe
rybelsus cost: buy semaglutide online – semaglutide cost
https://ozempic.art/# buy ozempic pills online
ozempic online buy ozempic pills online Ozempic without insurance
semaglutide tablets: buy semaglutide pills – rybelsus pill
https://ozempic.art/# buy ozempic pills online
rybelsus cost: buy rybelsus online – rybelsus pill
https://ozempic.art/# Ozempic without insurance
rybelsus pill cheapest rybelsus pills rybelsus price
semaglutide cost: buy rybelsus online – semaglutide tablets
rybelsus cost: rybelsus coupon – rybelsus price
http://rybelsus.shop/# rybelsus cost
https://rybelsus.shop/# semaglutide cost
semaglutide tablets buy semaglutide online semaglutide cost
buy cheap ozempic: ozempic generic – ozempic cost
buy cheap ozempic: ozempic coupon – ozempic online
http://ozempic.art/# ozempic online
rybelsus price: semaglutide tablets – buy semaglutide pills
http://ozempic.art/# ozempic generic
ozempic coupon buy ozempic ozempic generic
buy ozempic pills online: ozempic generic – ozempic cost
http://ozempic.art/# Ozempic without insurance
ozempic cost buy ozempic pills online ozempic coupon
buy ozempic: buy ozempic pills online – ozempic
Has abordado el tema con gran rigor y profesionalismo.
https://rybelsus.shop/# buy rybelsus online
buy ozempic pills online: buy cheap ozempic – ozempic online
buy rybelsus online buy semaglutide online rybelsus pill
ozempic cost: ozempic online – ozempic coupon
https://ozempic.art/# buy ozempic
https://rybelsus.shop/# semaglutide tablets
ozempic: ozempic – buy cheap ozempic
buy cheap ozempic ozempic cost ozempic generic
buy ozempic pills online: buy cheap ozempic – ozempic generic
https://rybelsus.shop/# rybelsus coupon
ozempic cost: buy ozempic pills online – ozempic coupon
rybelsus coupon: buy semaglutide online – rybelsus pill
semaglutide cost rybelsus pill rybelsus cost
https://ozempic.art/# Ozempic without insurance
https://rybelsus.shop/# semaglutide cost
ozempic: ozempic online – ozempic
ozempic coupon buy ozempic ozempic
https://rybelsus.shop/# semaglutide cost
http://ozempic.art/# ozempic
ozempic coupon: ozempic coupon – buy ozempic pills online
ozempic ozempic coupon buy cheap ozempic