Özel askeri şirketler geçtiğimiz yıllarda gündemin sıcak konulardan biriydi. Amerika bu şirketleri Irak ve Afganistan’da bolca kullanınca Batılı akademik dünya tartışmaların da etkisiyle bu konu üzerinde ciddi çalışmalar yürüttü.[af] Bkz: Sean McFate, Mercenaries and War: Understanding Private Armies Today, National Defense University Press, Washington, D.C., December 2019; John France, Mercenaries and Paid Men: The Mercenary Identity in the Middle Ages, Brill, 2008; Gabor Rona, Elżbieta Karska, Patricia Arias, Anton Katz, Saeed Mokbil, OHCHR Publish, Mercenarism and Private Military and Security Companies, 2018; Kenneth W. Grundy, On Machiavelli and the Mercenaries, Cambridge University Press, 2008; Candace Rondeaux, Decoding the Wagner Group: Analyzing the Role of Private Military Security Contractors in Russian Proxy Warfare, New America Publish, 2019; Jeremy Scahill, Blackwater: The Rise of the World’s Most Powerful Mercenary Army, Bold Type Books, 2007 [/af] Ancak Irak ve Afganistan çatışmalarının gündemden düşmesi ve bu şirketlerin de artık karanlığa çekilmesiyle özel askeri şirketler konusu eski önemini kaybetti.
Batılı akademisyenler için konu gündemde olmasa da dünyanın dört bir yanında özel askeri şirketler ve paralı askerler “işlerini” devam ettiriyorlar. Bazen darbe yapıyorlar[af] James L. Taulbee & David A. Head, Mercenary commando coup operations: Theory versus practice, Journal of Strategic Studies, 16:1, 109-121 [/af], bazen şehir savaşlarında düzenli ordulara destek veriyorlar, bazen doğrudan cephe tutuyorlar, bazen zengin iş adamlarını çatışma bölgelerinde koruyorlar. Özetle bu şirketlerin verdikleri hizmet bitmiyor.
Bu şirketlerin neden giderek güçlendiğini, neden neredeyse her silahlı yapının bir özel askeri şirkete dönüştüğünü irdelememiz gerek. Böylece bu fenomeni daha iyi anlayabilir, yarattığı yeni güvenlik risklerini daha kolayca ortaya koyabiliriz.
Şirketler ve Paralı Askerler
Genel algılar şirketlerin hepsini paralı asker olarak tanımlıyor. Ancak burada gerçekçi bir kategorizasyona ihtiyaç var. Bu bakımdan yapılması gereken bir kümelendirme var: özel askeri şirket ve paralı askerler. Her özel askeri şirket bir “paralı askerlik” şirketi değil. Ancak paralı askerlik hizmeti veren her şirket bir özel askeri şirkettir.
Örneğin Amerikan ordusu için Afganistan’da kuru temizleme ihalesi alan, çalışanlarına gerektiğinde kamuflaj giydirip ihale şartnamesine göre kuru temizleme hizmeti veren bir şirket, bir özel askeri şirkettir.[af] Bu konuda bkz: Marc Lindemann, Civilian Contractors under Military Law, 2007, New York [/af] Ancak paralı askerlik hizmeti vermez. Bunlar çok geniş bir kavramsallaştırma ile ‘yüklenici’ olarak anılırlar.
İkinci türden şirket ise paralı askerlik hizmeti verenler. Bu meslek birçok araştırmacıya göre dünyanın en eski ikinci mesleği. Tarihi savaşlar kadar eski. Otorite ile ilişkilerin biçimine göre değişen yapısı ile Orta Çağ’ın son dönemlerine kadar süren paralı askerliğin sonunu ise Fransız Devrimi getiriyor. Fransız Devrimi’nin ardından formel bir biçim alan devletin yurttaşlar ile ilişkisinin düzenlenmesi sonunda ortaya çıkan ‘vatandaş orduları’ ve devlet ile vatandaş arasındaki ortak sorumluluklar üzerine kurulan ‘zorunlu askerlik’ kurumu paralı askerlik mesleğini zayıflattı. Bunların yanı sıra teknolojik gelişmelerin de etkisiyle – menzil hattının genişlemesi, ateş gücünün yükselmesi, lojistik ve intikallerin değişmesi vb. gelişmeler- paralı askerler artık pahalı bir araca dönüşmüştü. Sonuçta savaş bir maliyet hesabıydı.
Bu değişim nedeniyle son iki yüzyılda paralı askerler nadir görüldü. Tarih boyunca savaş alanlarını iyi eğitilmiş ve ömrünü bu işe adamış profesyoneller domine ederken geçtiğimiz yüzyılın ve dünya tarihinin en büyük iki savaşında ana aktör “kanun zoru” ile askere alınmış vatandaşlar, sıradan insanlardı.
Fakat artık paralı askerler geri döndü. İlk çağlardan Orta Çağ’ın sonuna kadar savaş sahalarını domine eden profesyonel savaşçılar yahut nesillerdir savaşan ailelere mensup soyların temsilcileri, kendi ekipmanları, taktikleri, ‘iş bağlantıları’ ve savaşçılarına sahip olan paralı askerler geçirdikleri değişimle savaş sahasına yeniden girdi. Fransız Devrimi’yle başlayan ara, ulus-devletin verdiği kısa mola bitti.
Alıştığımız Düzen: Vatandaş Orduları
Paralı askerleri kitlesel şekilde tarih sahnesinden yaklaşık olarak iki yüzyıl için indiren Fransız Devrimi ve sonraki gelişmelerin getirdiği yasa düzeni idi. Fransız Devrimi ile kurulan cumhuriyet Orta Çağ’ın bağlılık ilişkisini herkes için genel geçer bir yasaya bağlamıştı: Vatandaşlık. Artık bağlılık bir derebeyine, bir şövalyeye yahut başka bir güç odağına değildi. Devlet yasa, adalet ve zorun tekeli haline gelmiş, böylece değişen bağlılık biçimi yeni bir ordu doğurmuştu: Vatandaş orduları.[af] Deborah Avant, From Mercenary to Citizen Armies: Explaining Change in the Practice of War, Cambridge University Press, 2003 [/af]
Bu yasal bağlayıcılık beraberinde hakları, haklar ve sorumluluklar da beraberinde askerliği getirdi. Charles Tilly ve Eley’in de belirttiği gibi, askere alma hem bir “zor” kullanma işidir[af] Bkz: Charles Tilly, Coercion, Capital, and European States, AD 990–1992, Madlen, Mass.: Blackwell, 1997[/af] hem de askere gelmiş kişi artık bir vatandaş, cumhuriyette bir paydaştır ve belli haklara sahip olur. [af] Geoff Eley, “War and the Twentieth-Century State,” Daedalus, vol. 124, no. 2, Spring 1995 [/af]
Değişimin başlangıcı: İkinci Dünya Savaşı ve Sonrası
İlk çağlardan burjuvanın iktidarı ele geçirdiği modernleşme dönemine kadar savaşlar ve askerlik siyasi bir statü ve gücün olmazsa olmazıydı. Ancak yasa ve vatandaşlık döneminde artık geniş kitlelerin de statüleri söz konusuydu. Görece demokratikleşme ve iletişim araçlarının yaygınlaşması toplumsal kritik konular kamuoyunun rızasını zorunlu kılıyordu. Bu durum bir bakıma vatandaş ordularını kamuoyu rızasının de-facto bileşeni haline getiriyordu. Ancak bu rıza süreci her zaman işlemiyordu.
Vietnam Savaşı esnasında da tam olarak bu oldu. Amerikan kamuoyu artık zorunlu askerlik istemiyordu. Amerikan şehirleri ayrımcılığın politik sonuçlarını huzursuzluk olarak öderken, İkinci Dünya Savaşı sonrası ekonomik rüya bitmişken Amerikan kamuoyu, dünyanın öteki ucunda Birleşik Devletleri’n resmi olarak tarafı dahi olmadığı bir savaşın içinde olmak istemiyordu. Bu hareketler sonunda ABD’de ve bazı Kıta Avrupası devletlerinde zorunlu askerlik çok geçmeden kaldırıldı.
İşte bu hareketler sonunda ABD’de[af] Amerika’da Zorunlu askerlik Vietnam Savaşı’nın ardından, 1973’te kaldırılmıştır. – Aktaran: Dr. Murat Sevinç, Türkiye’de ve Batı demokrasilerinde Vicdani Ret, Zorunlu Askerlik ve Kamu Hizmeti Seçeneği, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt:61 Sayı:1, 2006 [/af] ve bazı Kıta Avrupası devletlerinde zorunlu askerlik çok geçmeden kaldırıldı. Ancak “egemen” olmak bir askeri güç işiydi.
Amerikan ordusunda zorunlu askerliğin kaldırılmasından sonra kitlesel ordu hareketleri için ciddi bir insan sorunu yaşanmaya başladı. İkinci Dünya Savaşı ve ardından gelen çaıtşma ortamlarında ordu büyümüştü. Operasyonel olarak dünyanın çeşitli bölgelerinde yaygın durumdaydı. Ancak zorunlu askerliğin kaldırılması bir insan kaynağı krizine neden olmuştu. Ortaya çıkan bu insan kıtlığına dahiyane bir çözüm geliştirdi. Muharip unsurları daha elit hale getirdi. 1960’larda yeşil bereliler olarak bilinen özel kuvvetler doğdu. Deniz piyadelerinin boyutu küçüldü ve yine deniz piyadeleri içinden nokta atışı operasyon yapabilecek elit unsurlar yaratıldı. [af] Garyy L. Thompson, Army Downsizing Following World War I, World Waar II, Vietnam, and Comparison to recent Army Downsizing; USA,B.S., University of Rio Grande, Rio Grande, Ohio, 1989; Carlson, Carl (2002) “Implosion: Downsizing the U.S. Military, 1987–2015,” Naval War College Review: Vol. 55: No. 1 , Article 18 [/af]
Sonuç olarak muharip işgücü “profesyonel” askerler içinden yetişen elit ama vurucu gücü yüksek birliklere devredildi. Destek hizmetleri de sivil ve özel yüklenicilere ya da başka bir deyişle özel askeri şirketlere devredildi. Geçmişte zorunlu askerlerin yürüttüğü işler artık ihaleleri kazanan taşeron şirketler tarafından icra edilmeye başlandı.
Lojistiğinden temizliğine dev organizmalar olan ordular, askerliğin gönüllük esasına göre yapılmasıyla birlikte destek hizmetlerinde sorunlar yaşamaya başladılar. Ayrıca dönem dönem üst düzey komutanların dilinden medyaya da yansıdığı gibi, “çok da cazip olmayan destek hizmetleri” gönüllülerin iştahını kabartmıyordu.[af] Q&A: Military Outsourcing, New York Times, 2004 – Link[/af] Hatta yıllar sonra özel askeri yüklenicilerin pazarda hızla büyüdükleri 2001-2006 yılında Savunma Bakanlığı görevini yürüten Rumsfeld’in ifadesine göre, askerlerin savaşmaya odaklanabilmesi için destek görevlerini başkalarının yürütmesi gerekiyordu.[af]Paul C. Light, Rumsfelds Revolution at Defense
Brookins, 2005 – Link[/af] Öyle ki Rumsfeld döneminde Amerikan ordusu için “McArmy” ya da McMilitary[af]David Morse, Rumsfeld’s McArmy Goes to War, Salon, 2005 – Link[/af] gibi ifadeler dahi kullanıldı. [af] Volker Franke- Security By Contractor: Outsourcing in Peace and Stability Operations, National Defence University Center For Complex Operations, 2010 – Link[/af]
Soğuk Savaş Sonrası
Zaman içerisinde orduyu oluşturan üç unsurdan biri olan para, yani orduların bütçeleri, kamuoyu ve siyasetçiler tarafından hedef alındı. Özellikle Soğuk Savaş’ın bitmiş olması “ordulara ayrılan paranın artık sonuna geldik” yönündeki söylemleri güçlendiriyordu. Sorgulanmayan, sınırsız güvenlik harcamaları dönemi bitmişti. Mevcut elit muharip birlikleri yetiştirip donatmak, dünyanın dört bir yanında hassas çevrelerde savaştırmak artık hem siyasi olarak gereksizdi – düşman yenilmişti – hem de ciddi bir maliyet haline gelmişti.
Örneğin 2017 yılında çıkan bir habere göre[af] Clyde Haberman, Special Ops Forces: How Elite Forces Became Military Muscle, New York Times, 2017 – Link [/af] bir yeşil bereli askeri eğitmek aşağı yukarı bir buçuk milyon dolara mal oluyordu. Haberde görüşüne yer verilen özel kuvvetler emeklisi Tuğgeneral Russell Howard’a göre bu kimseler “milli servetin” birer parçasıydı.
Yükselen tek maliyet tabii ki bu değildi. Artık uzak diyarlarda hayatını kaybeden her bir asker, kamuoyunda giderek büyüyen tepki anlamına geliyordu. Askeri müdahalelerin siyasi faturası bu yüzden giderek kabarıyordu. Hem muhafazakâr hem de liberal kanattan siyasetçiler Atlantik’in iki yakasında, müdahaleleri çeşitli sebeplerden eleştiriyordu. İşte bu ortamda paralı askerlik hizmetini veren özel askeri şirketler tekrar ortaya çıkmaya başladı. Yazının başından beri cevap aradığımız “neden şimdi” ve sorusunun cevabı, işte burada.
İşte bu ihtiyaçlar, bu spesifik zamanda, Soğuk Savaş sonrasında; bu spesifik ülkelerde, ABD ve Birleşik Krallık’ta, geçmişte savaş alanlarına hükmetmiş paralı askerliği, para karşılığında savaşan kimseleri hayata döndürdü. Sektörün öncülerinden Executive Outcomes 1989 yılında, [af] P. W. Singer, Corporate Warriors: The Rise of the Privatized Military Industry, London: Cornell University Press, 2003, s.101. [/af] Sandline International ise hemen birkaç yıl sonra kuruldu.[af] Jesse Selber; Kebba Jobarteh, From Enemy to Peacemaker: The Role of Private Military Companies in Sub-Saharan Africa, Medicine & Global Survival, 2002; Vol. 7, No. 2; R. Roberts, The Role of Private Military Companies in African Conflicts, Published 2007, Business [/af] Academi olarak bilinen, askeri şirketlerin en ünlüsü Blackwater 1997 yılında kuruldu.[af] Özel Askeri Şirketler – Savaşın bir sektöre dönüştüğü küresel ortamda, Acta Fabula, 2020 – Link [/af]
Küçülerek profesyonelleşen askeri operasyon unsurları, yüksek askeri bütçelerin tartışıldığı bir dönemde, zengin ülkelerin sınır ötesi operasyonlarının gerçekleştiği Orta Doğu veya Afrika ülkelerinde geçmişte savaş alanlarına hükmetmiş paralı askerliği hayata döndürdü. Sürpriz olmayan bir şekilde bu şirketlerin hepsi hayatları çatışma bölgesinde, nokta atışı operasyonlarda geçmiş, çok iyi eğitimi ve işi savaşmak olan eski özel kuvvetler unsurları tarafından kurulmuştu.[af] Eric Sof, From Ordinary Mercenaries to the Private Military Contractors, Spec Ops Magazine, 2019 – Link [/af]
Demir perdenin batısında ordular ve askerlik dönüşüm geçiriyordu. Soğuk Savaş’ın ardından Rusya’da da benzer çözümlere mecbur kaldı. Vladimir Putin’in iktidarı ile yeniden küresel bir güce dönüşen Rusya özel askeri şirketlere, daha doğrusu paralı askerlere ihtiyaç duyduğunu fark etti.
Rusya’nın paralı askeri şirketlere yönelik ihtiyacı ise askerliğin maliyetinden değil amaçladığı dış politikanın tartışmaya açılması durumunda karşılaşacağı zorlukları hafifletmekten yani meşruiyet sorunundan kaynaklanıyor. Artık gücünü başka ülkelerde ortaya koymak isteyen Rusya bunu kendi ordusuyla kısıtlı bir çerçevede yapabiliyordu. Ancak Rusya geçmişten dersler çıkardı ve dış politika doktrinleri çerçevesinde paralı askerleri kullanmaya başladı.[af] CSIS Group, Moscow’s Mercenary Wars: The Expansion of Russian Private Military Companies – Link [/af] Bu sektörde kazanç gören iş adamlarının da etkisiyle Rusya’da altyapı oluştu. Bugün en meşhuru Wagner olan paralı askerlik şirketleri ortaya çıktı.[af] Çağatay Cebe, Rusya’nın Dış Politikadaki Gayrinizami Unsurları: Özel Askeri Şirketler, Acta Fabula – Link [/af] Böylece Rusya, dış politikasını paralı askerlik şirketleri aracılığıyla daha etkin bir şekilde uygulayabilecek veya uluslararası hukuk alanında bu konu ile ilgili boşluklar sayesinde süreçleri zorlayabilecekti.
Bugün Rus askeri şirketleri birçok kıtada hizmet veriyor. Venezuela’da Maduro’nun hizmetindeler.[af] Andrew Roth, Russian mercenaries reportedly in Venezuela to protect Maduro, The Guardian – Link [/af] Afrika’da birçok siyasi otorite için koruma sağlıyorlar ve kimi krizlere müdahil oluyorlar.[af] Giorgio Cafiero, The Wagner Group’s Presence in Africa and Beyond, Inside Arabia – Link [/af] İdlib’de ve Libya’da Türk ordusu ve Türkiye destekli kuvvetlerin karşısında Wagner ve diğer özel Rus unsurları bulunuyordu.[af] Stavros Atlamazoglou, How Putin’s favorite mercenaries are using secretive operations to tip the balance in Africa, Business Insider – Link [/af]
Paralı askerlerin ekmek kapısı: Güçsüz Devletler, Paralı Askerler, Sürekli Krizler ve küresel zenginler
Peki nereye gidiyor bu özel askeri şirketler? Daha neler yapabilecekler? Aslında bugün bu sektörün geçirdiği dönüşüm bize ipuçları veriyor.
Bu şirketler artık ABD, İngiltere ve Rusya gibi “ana iş sağlayıcıları” olan ülkelerin tekelinden çıkıyorlar. Kendilerine yeni işler bağlıyor, yeni krizlere müdahale ediyorlar. Bu fırsatlar da tabii ki daha güvenlik krizi yaşayan ancak çeşitli sebeplerden sorunlarını çözecek bir orduya sahip olmayan devletlerden veya güç odaklarından geliyor.
Örneğin Boko Haram’a karşı güçlükle mücadele eden ve içeride otoritesi de bu yüzden sarsılan Nijerya hükümeti, 2016 yılında Goodluck Jonathan’ın kararıyla terörle mücadeleyi paralı askerlere devretmeye karar verdi.[af] Bruno Bayley, What Does Nigeria’s Use of Private Military Companies Against Boko Haram Mean for the World?, Vice News – Link [/af]
Kaynakları zaten kısıtlı olan Nijerya için terörle mücadele edecek yetkinlikte muharip unsurlar yetiştirmek onlarca yıl ve yüzlerce milyon dolara gerektiriyordu. Üstelik Nijerya gibi politik otoritenin sallantıda olduğu ülkelerde güçlü askeri kurumlar tehdit olarak görülebiliyordu. Bu anlamda Nijerya’da orduya yapılacak yatırım hem bir riskti hem de işe yarayıp yaramayacağı veya yarasa bile ne zaman yarayacağı şüpheliydi.[af] Bu konuda bkz: Varin, Caroline. (2018). Turning the tides of war: The impact of private military and security companies on Nigeria’s counterinsurgency against Boko Haram. African Security Review. 27; Mkandla, Thando Ian (2017) Private military contractors gains in containing Boko Haram in Nigeria, University of the Witwatersrand, Johannesburg; Nabiebu, Miebaka & Alobo, Eni. (2019). Exploring the Necessity of Private Military Companies in the Fight against Insurgency in Nigeria. International Journal of English Literature and Social Sciences [/af]
Nijerya tek örnek değil. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Uganda en bilinen diğer örnekler. Aynı şekilde paralı askerlik hizmeti alan diğer otoriteler Venezuela’da, Suriye’de, Libya’daki çatışmaların tarafları.
Venezuela’da Maduro ve muhalifleri özel çözümlere başvurdular. Suriye’de Beşar Esed hem Rus hem İranlı şirketlerle çalışıyor. Libya’da hem Serraj hem Hafter paralı askerlerle birlikte savaşlarını yürütüyor. [af] Bkz: Mark Lobel , Is Iran paying Afghan mercenaries to fight in Syria? BBC – Link; Sheren Khalel, US says 2,000 Russia-backed mercenaries are fighting in Libya, MEE – Link [/af]
Buradan çıkarılabilecek mesaj aslında net: maddi ve politik gücü düzenli ordunun maliyetini kaldıramayacak, bu orduya para ve insan sağlayamayacak olan sistemler ve orduyu kuvvetli kanunlar, yönetmelikler ve mahkemelerle denetleyemeyecek olan güç odakları için özel şirketler bir fırsat sunuyor.
Bu şirketler, belli bir meblağ karşılığında siyasi krizlere müdahil oluyorlar. Üstelik son derece iyi eğitimli hatta eğitimlerine milyon dolarlar harcanmış ve savaş atmosferinde yoğrulmuş savaşçıları çalıştırıyorlar. Ekipmanları güncel. Çatışma doktrinleri ise sürekli değişiyor.
Ancak ne olursa olsun paralı askeri şirketlerin temel motivasyonu olarak karşımıza para ve bu paranın kaynağı olan küresel istikrarsızlık ve bölgesel çatışma sahaları çıkıyor. Paralı askerlerin siyasi krizlere müdahalesi aslında siyasi krizleri de dönüştürüyor. Örneğin krizlerin derinliği ve süresi geçmişe göre büyük ölçüde uzamış durumda. Bu şirketler için krizler birer para kaynağı. Her biten kriz, biten bir iş demek.
2019 yılında Venezuela’da Maduro karşıtları darbe yapmak için bir Amerikan şirketinden yardım aldılar.[af] Tom Phillips, US mercenary says group plotted to seize Venezuela’s presidential palace, The Guardian – Link [/af] Amaçları Maduro’yu öldürmek ya da Amerika Birleşik Devletleri’ne götürmekti. Ancak başarısız oldular.[af] Venezuela: Former American soldiers jailed over failed coup, BBC – Link [/af]
Libya’da da tıpkı Venezuela’da olduğu gibi krizin iki tarafı da paralı askerlere başvurdu. Serraj güçleri Hafter’in Rus, Sudanlı ve Çadlı paralı askerlerine karşılık Türkiye’nin desteklediği SMO unsurlarını savaştırmaya başladı.[af] Isabel Debre, Pentagon report: Turkey sent up to 3,800 fighters to Libya, AP News – Link [/af]
Buradan şu sonuç çıkabilir: profesyonel ve iyi eğitimli askerlerin iki tarafça da yoğun olarak kullanılması krizleri giderek derinleştirebilir ve açmaza sürükleyebilir.
Paralı askerlik hizmeti alan kimseler sadece devlet yöneticileri, muhalifler veya isyancı güçler değil. Benzer şekilde iş insanları ve ulus-aşırı şirketler de çeşitli çözümler için özel askeri şirketlere başvuruyor.
Örneğin Nissan CEO’su Carlos Ghosn, kanun kaçakçılığının ilginç öyküsüne müzisyen kılığına girmiş paralı askerlerden yardım alarak giriş yaptı.[af] Jack Kelly, The Intriguing Story Of How Carlos Ghosn Went From A Top CEO To An International Fugitive, Forbes – Link [/af] Ünlü işadamı Pablo Fidanza, Venezuela seyahatinde paralı askerler tarafından korundu.[af] Humenhoid’s Medium Blog, Call of Duty: Advanced Warfare + VICE — Superpower For Hire, Medium – Link [/af] Ve büyük petrol şirketleri yıllardır zaten paralı askerler vasıtasıyla gemilerini koruyor.[af] David Axe, Pirate-Fighters, Inc.: How Mercenaries Became Ships’ Best Defense, Wired – Link [/af]
Bu çözümler şimdilik “koruma” seviyesinde. Örneğin yüksek riskli bölgelere seyahat ederken bir askeri şirketle anlaşıp güvenliklerini sağlıyorlar. Ya da bir şirket, güvenlik kurumlarına güvenmediği ülkelerde yaptığı yatırımları özel askeri şirketler aracılığıyla koruyor.
Terörle Terörlü Mücadele
Potansiyelleri, erişim ağları, yaygın işe alım usulleri ve sınır ötesi kabiliyetleri ve motivasyonları bakımından düşünüldüğünde paralı askerlik şirketlerinin önümüzdeki süreçte terör örgütlerinden ‘iş almasının’ önünde bir engel bulunmuyor. Tanımının taraflar açısından değişkenliği ve siyasal bir araç haline gelebilmesi nedeniyle paralı askerlik şirketleri için ‘terör piyasası’ oldukça cazip bir müşteri potansiyeline sahip.
Yine de kavramsal ve siyasi tartışmaları girmeden, terör örgütlerinin bu şirketlerin gelecekte potansiyel müşterileri olabileceğini söylemek için elimizde göstergeler mevcut.[af] Bkz: İlnur Cevik, Terrorists recruit US mercenaries, Daily Sabah – Link; [/af] Örneğin YPG’ye eğitim veren Rus ve Amerikalı unsurlar aslığında bu trendin küçük bir habercisiydi. Daha sonra medyaya YPG tarafından kiralanan birtakım paralı askerlik şirketiyle ilgili iddialar çıktı. Hatta Anadolu Ajansı’nın detaylı dosyasına göre Castle International, YPG ile yaptığı sözleşmeye sitesinde açıkça yer vermişti. [af] Levent Tok, Kasım İleri; ABD’li özel güvenlik şirketinden YPG/PKK’ya destek, Anadolu Ajansı – Link [/af] Konunun önde gelenlerinden Sean McFate’e göre terör örgütleri zaten paralı askerlerden yararlanıyorlar.[af] Sean McFate, Mercenaries and War: Understandin Private Armies Today, National Defense University Press, 2019 – Link; [/af] Avustralyalı paralı askerler, katıldıkları bir televizyon programındaki ifadelerine göre “savaş lordlarının” yanında yer aldılar.[af]Soldiers of Fortune, Four Corners, ABC Televizyonu, 2020 – Link[/af]
Henüz 2001 yılında BM özel raportörü Enrique Bernales Ballesteros, paralı askeri şirketlerin terör eylemlerinde ve bağımsızlık hareketlerinde yer aldığının altını çizmişti.[af] Enrique Bernales Ballesteros, UN Press Release, Mercenaries often a presence in terrorist attacks, special rapporteur tells the third committee as it begins discussions on self-determination, 31 October 2001 – Link [/af] 2001 yılından beri bu tehdit küçülmüş değil. Aksine sektörün büyümesiyle birlikte paralı askerlik hizmeti veren şirketlerin sayısı da arttı. Bugün Suriye’de Esed için savaşan onlarca özel askeri şirket olduğu tahmin ediliyor.[af] Manhal Baresh, Private Security Companies in Syria: New Agents at the Regime’s Service, Wartime and Post-Conflict in Syria (WPCS), European University Institute 2020 [/af] Aynı trend savaşın diğer kanadında da mevcut. En bilinen örnek ise Malhama Tactical. 2015 yılında kurulan Malhama Tactical için batılı çevreler Cihad’ın Blackwater’ı diyor.[af] Eric Sof, Malhama Tactical: The Blackwater of Jihad, Spec Ops Magazine, 2017 – Link [/af]
Sektörün arz tarafında yaşanan bu çeşitlilik, şüphesiz talep tarafında da kendine karşılık buluyor. Terör örgütleri paralı askerlerle savaşmayı daha kârlı görüyor. Daha iyi savaşan bu kimseler terörün toplumdaki insan kaynağını ve popülaritesini de kayıplar yoluyla kaybetmesinin önüne geçiyor.
Terör ve özel askeri şirketler ilişkisi tek taraflı değil. Terör nasıl özel askeri şirketlere başvuruyorsa, özel askeri şirketler de teröre başvurabilir. 2001 yılında BM özel raportörü Ballesteros’un uyarıları bunun bir örneğiydi. Ancak ilişkinin bu yönü sadece bununla sınırlı değil. Devlet dışı silahlı aktörler de özel askeri şirketlere dönüşebiliyorlar. Suriye Milli Ordusu, bunun en net örneği. Özgür Suriye Ordusu ismiyle Suriye’nin kuzeyinde örgütlenen grup Türkiye’nin aracı olmasıyla Libya’da para karşılığı savaşıyor. [af] Isabel Debre, Pentagon report: Turkey sent up to 3,800 fighters to Libya, AP News – Link [/af] Karabağ’da da var olduklarına dair iddialar var.[af] Sirwan Kajjo, Ezel Sahinkaya, Monitor: Turkey Sending Syrian Fighters to Azerbaijan, VOA News – Link [/af] Ve gelecek bir krizde Afrika’nın iç kesimlerinde bir şehrinde olmayacaklarının garantisi yok.
Bu durum şiddetin tekelini devletlere bağlayan bir bakış açısı üzerinden ele alındığında aslında bir terör çağına işaret ediyor. Daha açık konuşmak gerekirse, parasını veren herkesin darbe yapabildiği, suikast düzenleyebildiği, bombalı eylem yapabildiği yeni bir çağa işaret ediyor. Afrika’da yeni bir hükümetle çalışmak istemeyen büyük bir şirket, bu “küçük pürüzü” ortadan kaldırmak için özel askeri şirketlere başvurabilir. 2004 yılında Ekvator Ginesi’nde düzenlenen ancak başarıya ulaşamayan darbe girişimi aslında tam olarak bu fikrin vücut bulmuş haliydi. Sandline International ile anlaşan İngiliz petrol zenginleri, muhalif lideri iktidara getirerek varlıklarını sürdürmek istemişlerdi.[af] David Leigh, Jamie Wilson, and David Pallister, ‘Wonga list’ reveals alleged backers of coup, The Guardian – Link [/af]
Bu bağlamda düşünüldüğünde, özel askeri şirketlerin terörün bir aracı haline gelme ihtimallerinin hiç de azımsanmayacak boyutta olduğu söylenebilir.
Quo Vadis?
Bütün bu olan bitenleri düşününce gelecek hakkında karamsar tahminler yürütmek mümkün. Ancak bütün bu olanlar tarihte ilk defa gerçeklemiyor. Dünya esasında Fransız Devrimi’nden önce büyük ölçüde böyleydi. Devletin şiddet tekelini kontrol etmediği veya devrettiği her ortam, güvenliğin büyük bir tehdit aldığında olduğu türden bir ortamdı. Can ve mal güvenliği, ticaretin seyri hep muallaktaydı.
Güvenlik insanların en temel ihtiyaçlarından birisi. Ancak büyük uzmanlık ve deneyim isteyen bir alan olduğundan profesyonellerin tarih boyunca hep daha başarılı olduğu bir alan aynı zamanda. Bu yüzden gelecekte de güvenliğin olabildiğince profesyonellerce icra edileceği beklenebilir.
Bu bildiğimiz anlamda devlet, vatandaş, terör ve güvenlik ilişkilerini değiştirecektir şüphesiz. Belki gelecekte büyük şirketlerin özel askeri şirketler yordamıyla siyasi sahnede etkili olabilecekleri anlamına dahi gelebilir.
Hem Ekvator Ginesi örneğinde bahsedildiği gibi politik hedeflerine bu şirketler aracılığıyla ulaşabilirler hem de devletleşebilirler. Bu yüzden hem eski bir paralı asker olan hem de bu konuda akademik çalışmalar yürüten Sean McFate için 21. yüzyılın en büyük güvenlik tehdidi, paralı askerlik hizmeti veren özel askeri şirketler.[af] McFate, Sean. The Modern Mercenary: Private Armies and What They Mean for World Order. , 2014 [/af]
Weberyen bir tanım yapar, devletin alamet-i farikasının “şiddet tekelini elinde bulundurmak” olduğunu söylersek gelecekte farklı devlet anlayışları görebileceğimiz ihtimalini de söylemek gerekir. Belli bir toprak parçasına hükmetmeyen, sadece “vatandaşlık” anlayışı üzerinde şekillenmiş, hukukunu ve pasaportunu “satan” bir tür “şirket devletler” dahi görmemiz sürpriz olmayacaktır.
Belki de Fransız Devrimi’nden beri yaşadıklarımız bir istisnalar devriydi ve bitti. Şimdi önümüzde bu şirketlerle ilgili ciddi sorular var. Haklarındaki hukuki düzenlemeler bu kadar yetersizken terörle birlikte iş yapmalarından, kendi dış politikalarını gütmelerinden onları kim alıkoyacak? Dünya yeni bir terör çağına hazır mı?
mexican border pharmacies shipping to usa: cmq pharma mexican pharmacy – medication from mexico pharmacy
buying from online mexican pharmacy
https://cmqpharma.online/# medication from mexico pharmacy
purple pharmacy mexico price list
mexico drug stores pharmacies: buying prescription drugs in mexico – mexican drugstore online
canadian mail order pharmacy legit canadian pharmacy cheap canadian pharmacy
world pharmacy india: buy prescription drugs from india – cheapest online pharmacy india
buying prescription drugs in mexico online: buying from online mexican pharmacy – п»їbest mexican online pharmacies
https://foruspharma.com/# mexican pharmaceuticals online
mail order pharmacy india india online pharmacy reputable indian pharmacies
The IPv4 address are 32 bits, so a /24 net will give you 256 – 2 = 254 unique addresses, that is private and are not allowed to be used on internet So you need the ugly hack NATThe IPv6 address are 128 bits, s a /64 net will give you 2⁶⁴ addresses in each of your LAN And your ISP should give you 256 of those LANAnd yes, just because you have a public address, doesn’t mean that you can be accessed from Internet, unless you allow it Because firewalls usually locks everything that isn’t allowedAnd with that number of LAN, you put each “security level” device in the same LAN So your IoT devices in one LAN, and unlock/lock as needed in the routers firewall for that LAN Then you put your file server in one LAN, your media and game machines in one LAN Your personal computers/phones in one LAN, your family members in one LAN each, and some for guestThen you only need to give access between each LAN, as you like And maybe literally one hand full of addressers for servers in the firewall
mexico pharmacy: mexican mail order pharmacies – buying prescription drugs in mexico online
pharmacies in mexico that ship to usa: buying prescription drugs in mexico online – mexican pharmacy
best online pharmacies in mexico medicine in mexico pharmacies mexican border pharmacies shipping to usa
http://indiapharmast.com/# reputable indian pharmacies
reputable indian pharmacies: online shopping pharmacy india – cheapest online pharmacy india
mexican pharmacy: mexico pharmacy – mexican rx online
canadian mail order pharmacy canadian discount pharmacy canadian compounding pharmacy
escrow pharmacy canada: canadian drugs pharmacy – online canadian pharmacy reviews
pharmacies in mexico that ship to usa: buying prescription drugs in mexico – mexican online pharmacies prescription drugs
https://foruspharma.com/# mexican pharmaceuticals online
https://paxloviddelivery.pro/# paxlovid buy
https://paxloviddelivery.pro/# paxlovid buy
doxycycline 100mg tablets nz: cheap doxy – doxycycline medication pills
http://amoxildelivery.pro/# purchase amoxicillin 500 mg
can i purchase generic clomid pills: where can i get generic clomid without prescription – buying cheap clomid without dr prescription
https://ciprodelivery.pro/# ciprofloxacin 500 mg tablet price
https://paxloviddelivery.pro/# п»їpaxlovid
paxlovid price: paxlovid cost without insurance – Paxlovid over the counter
http://paxloviddelivery.pro/# buy paxlovid online
cipro pharmacy: ciprofloxacin order online – ciprofloxacin
https://ciprodelivery.pro/# buy cipro online
http://ciprodelivery.pro/# buy cipro online without prescription
doxycycline 300 mg: doxycycline over the counter uk – doxycycline pharmacy singapore
awesome
http://amoxildelivery.pro/# amoxicillin 500mg price
buy cipro without rx: п»їcipro generic – buy cipro online
paxlovid pill: Paxlovid buy online – paxlovid pharmacy