Son yıllarda ivmelenen yükselişi ile beraber daha pro-aktif bir dış politika sürdüren Çin’in Ortadoğu ölçeğinde “temkinli” bir yaklaşımı tercih etmesi ve bölgede yerleşik olan ABD menşeli güvenlik mimarisine ilişmeden ‘kalkınma’ odaklı bir söylem tutturması uzun zamandır dikkatleri üzerine çekmiyordu. Ancak ABD-Çin arasında şiddetlenen küresel rekabet ve beraberinde hemen her alanda yaşanan ‘Soğuk Savaş’a benzeyen yeni sürtüşme Ortadoğu’ya da sıçramış durumda. Küresel rekabet açısından olası anlaşmazlık bölgelerinden birisinin de Suriye olacağını söylemek mümkün.
Yaklaşık on yıldır Suriye’de vekil özneler üzerinden yaşanan savaş ülkeyi derin bir kaosun içerisine sokmuş durumda. Suriye her ne kadar Ortadoğu’nun diğer petrol zengini ülkeleri gibi Çin’in iştahını kabartmasa da Kuşak ve Yol Projesi açısından Akdeniz’e çıkacak bir hat üzerinde yer alıyor olması ya da alternatif hatlar için opsiyonlar içermesi bakımından şu anlık Çin’in bölge ile ilgilenmesine yeterli bir sebep olarak görünüyor. Fakat bütün bunlardan önce ülkenin yeniden inşa edilmesi gerekiyor. Peki Çin, söz konusu inşa faaliyetinin içerisinde yer alacak mı? Bugüne kadar bu konuda bazı hamleler yapılmış durumda ancak net bir ilerleme sağlandığını söylemek pek mümkün değil. Bölgede devam eden istikrarsızlık Çin’i yatırım yapma konusunda temkinli bir pozisyona sürüklüyor.
“Suriye’de ABD varlığı artık ihtimal bile değil…”
Öncelikle ABD ve Avrupa’nın Suriye’nin yeniden inşa sürecinde herhangi bir rol oynamayacağı ortada. Tahminen 400 milyar doları bulan yeniden inşa maliyeti konusunda öne çıkan ülkeler Rusya, İran ve Çin. Rusya ve İran’ın ekonomik açıdan yaşadığı sorunlar göz önüne alındığında geriye bu işi yapabilecek sadece Çin kalıyor[af] Nicholas Lyall, China in Postwar Syria, The Diplomat [/af]. Suriye tarafı geçmiş dönemde bu yeniden inşa konusunda Çin’i işaret eden son derece net açıklamalar yaptı. Örneğin Esad, 2019 yılında yaptığı bir açıklamada “Kuşak ve Yol Girişimi uluslararası ilişkilerde dünya çapında bir dönüşüm. Suriye’de ABD varlığı artık bir ihtimal bile değil” [af] President al-Assad: “The Belt and Road Initiative” constituted worldwide transformation in international relations, SANA [/af] derken Çin ile girilecek bir ekonomik angajmanın belirtilerini vermişti. Aynı açıklamasında “Suriye’nin yeniden inşasında Çin’den ve diğer dost ülkelerden gelen desteğin terörle mücadele kadar önemli” [af] President al-Assad: “The Belt and Road Initiative” constituted worldwide transformation in international relations, SANA [/af] olduğundan da dem vurmuştu.
Bu arada Nisan 2019’da Pekin’de gerçekleşen Kuşak ve Yol’un ikinci zirvesine Çin’in daveti ile Suriye’nin de katıldığını not etmek gerekiyor. Çin’in Suriye özelinde yoğun bir yardım diplomasisi üzerinden ilerlediği görülüyor. Yine 2019 yılında Suriye’nin Planlama ve Uluslararası İş birliği Komisyonu (PICC) ile Şam’daki Çin büyükelçiliği arasında bir ekonomik iş birliği anlaşması imzalandı[af] Medha Nibhanupudi, China’s support to Syria: In Conflict and Redevelopment, The Peninsula Foundation [/af]. Özellikle COVID-19 salgını ile beraber büyük problemler yaşanan ülkeye gerek test kiti ve diğer tıbbi malzemeler olmak üzere yoğun bir sevkiyat söz konusu. Dolayısı ile Çin’in Suriye’de yumuşak güç üzerinden bir söylem inşası oluşturmaya çabaladığını söyleyebiliriz. Bu çabaların toplumsal bir karşılığı da var. Temmuz ayında konu ile ilgili yayınlanan bir rapor Suriye’de Çin ile ilgili algının olumlu olduğunu ancak bölgede ABD ve Avrupa ülkeleri gibi aktörlerin de yoğun bir faaliyet içerisinde olduğunu gösteriyor[af] Yahia H. Zoubir, China’s ‘Health Silk Road’ Diplomacyin the MENA, KAS Regional Program Political Dialogue South Mediterranean, July 2020 [/af].
Çin’in Suriye’de odaklandığı iki temel husus bulunuyor. Birincisi bölge Çin’in terörle mücadele perspektifi açısından büyük önem arz ediyor[af] Giorgio Cafiero, China plays the long game on Syria, Middle East Institute, February 2020 [/af]. Bu nedenle Suriye hükümeti ile ciddi ve yoğun bir istihbarat paylaşımı da söz konusu. Çin, söz konusu bölgede bulunan radikal unsurların Çin’i hedef almanın daha kolay olacağı Afganistan, Tacikistan ve Pakistan’a yönelebileceğinden çekiniyor. Bu arada 2015 yılında Çin’in çıkardığı terörle mücadele yasasına göre[af] China passes controversial new anti-terror laws, BBC [/af] Çin denizaşırı ülkelerde ortak terörle mücadele operasyonları yürütme imkanına sahip. Hatta Suriye’nin Tartus limanında Çin özel kuvvetlerinin bu amaçla birlik bulundurduğu iddia ediliyor[af] Nicholas Lyall, China in Postwar Syria, The Diplomat [/af].
Suriye, Kuşak ve Yol Girişiminde alternatif bir hat olarak görülüyor
Öte yandan Çin, Kuşak ve Yol Girişimi’nin (BRI) bir parçası olarak Suriye ile ilişkilerini derinleştirmek istiyor. Bunun sebebi de Süveyş kanalında yaşanacak bir problem durumunda Akdeniz’e çıkmak için Suriye hattının öne çıkması. Çin ayrıca Suriye’nin Akdeniz kıyısındaki Tartus ve Lazkiye limanlarına erişim sağlamakla da yakından ilgileniyor. Bununla beraber Lübnan’ın Trablus limanını Suriye’nin Humus şehri ile demiryolu aracılığı ile bağlayıp limanlar ağını artırmak gibi bir hedefi de bulunuyor[af] Nicholas Lyall, China in Postwar Syria, The Diplomat [/af].
Fakat Çin, Suriye meselesinde dış politikasının genel prensipleri doğrultusunda ideolojik bir angajmana girmek istemiyor. Konu ile ilgili Rusya ve İran gibi doğrudan bir rol almak yerine daha temkinli ve pragmatik bir siyaset yürütmeye çabalıyor[af] Abdullah Al-Ghadhawi, China’s Policy in Syria, Chatham House, March 2020 [/af]. Pekin’in yaklaşımı “Suriye’nin bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne saygı duyulmalı” çerçevesinde ortaya çıkmış durumda. Rusya ve İran’ın ise Suriye’yi yeniden inşa edebilecekleri bir projeksiyon içerisinde olmadıklarını söylemek mümkün. Buna ekonomik açıdan özellikle de salgın döneminde güçleri yetecek gibi değil. Bazı anlaşmalar yapılmış olsa da Çin’in yeniden inşa konusundaki tavrı belirleyici olacak gibi görünüyor. Çin’in geçmiş dönemlerde aralarında Filistin, Ürdün, Lübnan, Suriye ve Yemen’in bulunduğu ülkelere 91 milyon dolarlık yardım yapacağını açıklaması diğer ülkeler düşünüldüğünde Suriye açısından çok ufak bir katkı[af] Sophie Zinser, A New Phase for China’s Ping-Pong Diplomacy in Syria, The Diplomat, October 2020 [/af].
Çin’in son yıllarda Suriye’ye yaptığı insani yardımların toplamda 44 milyon doları bulduğu ifade ediliyor[af] Dr. James M. Dorsey, Syria Is Tempting, But Will China Bite?, BESA Center Perspectives Paper No. 1,648, July 17, 2020 [/af]. Bununla birlikte Çin’in Suriye’nin savaş sonrası ekonomik yeniden yapılanmasında önemli bir ekonomik rol oynaması pek olası değil. Çin’in masrafları karşılama kapasitesi olmasına rağmen, Suriye’deki siyasi ve ekonomik çıkarları, Çin’in Suriye sonrası toplumda önemli bir “yatırımcı” olacağı anlamına gelmiyor. Şam, ülkeyi yeniden inşa etmenin 195 milyar dolara mal olabileceğini hesaplarken, Dünya Bankası bunun 250 milyar dolara kadar çıkabileceğini tahmin ediyor[af] Guy Burton, China and the Reconstruction of Syria, The Diplomat, July 2018 [/af]. Ancak diğer tahminler bu rakamların çok üzerinde. Öte yandan Mayıs 2017’de Çin’in Suriye büyükelçisi Qi Qianjin, Kuşak ve Yol Girişimi’nin (BRI) bir parçası olarak Suriye’nin 8,7 milyar dolarlık insani yardım alacağını duyurduğunu not edelim. Sonrasında bu yardım sürecinin nasıl ilerlediğine dair ayrıntılı bilgi ise bulunmuyor.
Pekin’in Temmuz 2018’deki Çin-Arap Devletleri Forumu’nda Kuşak ve Yol finansmanı ile birlikte Ortadoğu’ya 20 milyar dolarlık[af] China’s Xi pledges $20 billion in loans to revive Middle East, Reuters, July, 2018 [/af] altyapı kredisi vaat ettiğini hatırlatmakta fayda var. Bu taahhüdün içinde Suriye ve Yemen’e 100 milyon dolarlık insani yardım da bulunuyordu. Ancak bugün gelinen noktada yapılan insani yardımların dışında henüz atılmış somut adımların olmadığı görülüyor. Ya da sürecin çok yavaş ilerlediğini gösteriyor. Bunu asıl sebeplerinden birisi de bölgedeki istikrarsızlığın devam etmesi olarak gösterilebilir. Çin’in aslında bölgede İran ve Suriye gibi ülkelerle sıkı bir ilişkisi varmış gibi algılansa da sahadaki rakamlar bunun algılanan boyutta olmadığını gösteriyor.
Çin, geleneksel Amerikan müttefikleri ile daha yoğun bir ilişki içerisinde
Çin, geleneksel Amerikan müttefikleri olan Suudi Arabistan, Kuveyt ve BAE gibi ülkelerle ekonomik ve diplomatik açıdan daha yoğun ilişkiler içerisinde. Mısır’da zaten güçlü bir varlığı var. Keza İsrail’deki varlığını ABD baskısına ve müdahalesine rağmen pekiştiriyor. Diğer yandan Suriye’de muhalefetin geri dönme ihtimali ve Esad hükümetinin zayıflığı gibi olasılıklar, şiddetin bitmediği bir yeni normal ile beraber Çin sermayesini bölgeden uzaklaştırarak daha güvenli olan körfez ülkelerine yöneltiyor.
Zaten Çin dışişleri bakanı Wang Yi de geçmiş dönemlerde Suriye meselesi ile ilgili siyasi çözüm ve muhalefetle diyalog konusunu birkaç kez gündeme getirmişti[af] Guy Burton, China and the Reconstruction of Syria, The Diplomat, July 2018 [/af]. Bu arada Çin’in telekomünikasyon devi Huawei’nin 2015’te Suriye’nin telekomünikasyon sistemini 2020 yılına kadar yeniden inşa taahhüdü verdiğini ve Çin Ulusal Petrol Şirketi’nin (CNPC) Suriye’nin en büyük iki petrol şirketi olan Syrian Petroleum Company ve Al Furat Petroleum’da büyük bir hisseye sahip olduğunu[af] Nicholas Lyall, China in Postwar Syria, The Diplomat [/af] da belirtelim.
ABD’de Trump yönetimi tarafından Aralık 2019 tarihinde yayınlanan Sezar Yasası (The Caesar Syria Civilian Protection Act) Suriye hükümeti ile iş yapan işletmeleri hedef alıyor[af] US Department of State, Caesar Syria Civilian Protection Act, June 2020 [/af]. Söz konusu yasanın hükümlerinden biri Suriye rejimiyle uğraşan ülke, şirket ve şahıslara yaptırım uygulanmasını öngörüyor ve Çinli şirketler de ülkeye girmeleri durumunda bu yasak kapsamına girecek. Öte yandan Esad rejimi özellikle Çin ile iş birliğine değer veriyor çünkü Suriye’ye uygulanan yaptırımın yakın zamanda kaldırılması imkânsız gibi görünüyor. Ancak Çin’in de zaman zaman ortaya çıkan verilere göre Esad hükümetinden çok da memnun olduğu söylenemez. Daha doğrusu bölgede yaşanan istikrarsızlığın Çin’in memnun olmadığı konuların başında geldiğini söylemek mümkün.
Basitçe söylemek gerekirse Çin, Suriye’yi yeniden inşa edebilecek bir iradeyi gösterebilmiş değil. Bundan sonra göstereceğine dair bir emare de görünmüyor. Kuşak ve Yol girişiminin opsiyonel hatları üzerinde yer alan Suriye bundan sonra da Çin’in gündeminde olmaya devam edecektir ancak Beşar Esad’ın medya danışmanı Buseyna Şaban’ın dediği gibi “İpek Yolu Suriye, Irak ve İran’dan geçmezse ipek yolu değildir[af] Dr. James M. Dorsey, Syria Is Tempting, But Will China Bite?, BESA Center Perspectives Paper No. 1,648, July 17, 2020 [/af]” sözlerinin ne kadar doğru olduğunu önümüzdeki dönemde göreceğiz.
Some genuinely good information, Gladiolus I found this.
This is the right blog for anyone who wants to find out about this topic. You realize so much its almost hard to argue with you (not that I actually would want…HaHa). You definitely put a new spin on a topic thats been written about for years. Great stuff, just great!
F*ckin¦ awesome things here. I am very glad to peer your post. Thanks a lot and i’m having a look forward to touch you. Will you kindly drop me a mail?
I loved up to you’ll receive carried out right here. The sketch is attractive, your authored material stylish. nevertheless, you command get bought an impatience over that you wish be handing over the following. sick for sure come further previously again as precisely the similar just about a lot regularly inside of case you protect this hike.
I¦ve been exploring for a little bit for any high quality articles or blog posts in this sort of space . Exploring in Yahoo I ultimately stumbled upon this site. Studying this info So i am glad to express that I’ve a very just right uncanny feeling I found out just what I needed. I such a lot definitely will make certain to don¦t fail to remember this web site and provides it a look on a continuing basis.
I haven¦t checked in here for some time because I thought it was getting boring, but the last several posts are good quality so I guess I will add you back to my daily bloglist. You deserve it my friend 🙂
This blog is definitely rather handy since I’m at the moment creating an internet floral website – although I am only starting out therefore it’s really fairly small, nothing like this site. Can link to a few of the posts here as they are quite. Thanks much. Zoey Olsen
I together with my buddies appeared to be studying the good tricks located on your website and then at once I had a terrible suspicion I never thanked the website owner for those secrets. All of the young boys became absolutely glad to read all of them and already have clearly been tapping into those things. We appreciate you truly being very kind and then for settling on this sort of fabulous themes millions of individuals are really needing to understand about. My very own honest regret for not expressing gratitude to you sooner.
Those are yours alright! . We at least need to get these people stealing images to start blogging! They probably just did a image search and grabbed them. They look good though!
Terrific work! This is the type of info that should be shared around the net. Shame on the search engines for not positioning this post higher! Come on over and visit my site . Thanks =)
I cling on to listening to the news broadcast talk about receiving free online grant applications so I have been looking around for the best site to get one. Could you advise me please, where could i get some?
Normally I don’t read post on blogs, but I wish to say that this write-up very forced me to try and do so! Your writing style has been surprised me. Thanks, quite nice post.
Hello there, just became aware of your blog thru Google, and found that it is truly informative. I’m gonna be careful for brussels. I will be grateful in the event you proceed this in future. A lot of folks will be benefited from your writing. Cheers!
I haven?¦t checked in here for a while because I thought it was getting boring, but the last several posts are good quality so I guess I?¦ll add you back to my everyday bloglist. You deserve it my friend 🙂
I’m not certain where you are getting your information, but great topic. I needs to spend a while learning much more or working out more. Thanks for fantastic information I used to be looking for this info for my mission.
As soon as I detected this internet site I went on reddit to share some of the love with them.
Whats Going down i’m new to this, I stumbled upon this I have discovered It positively helpful and it has aided me out loads. I hope to contribute & aid different customers like its helped me. Great job.
SightCare
Fit spresso
Cellu care review
Lottery defeater
Sight Care is a visual wellness supplement that is currently available in the market. According to the Sight Care makers, it is efficient and effective in supporting your natural vision. The supplement is also said to have effects on different issues that affect the body like supporting the health of your brain, protecting the body from oxidative stress, and many more.
Fitspresso
Sight care review
Nano defense pro review
I’m still learning from you, while I’m making my way to the top as well. I absolutely liked reading all that is posted on your website.Keep the posts coming. I enjoyed it!
Fitspresso stands as a scientifically validated weight loss formula intricately crafted from potent ingredients, aimed at enhancing the body’s metabolic functions. Tailored to support the circadian rhythm and ignite the fat-burning process, this supplement is conveniently available in edible pill form for daily consumption.
Fitspresso reviews
Lottery defeater system reviews
Cellucare review
Cellucare
Sumatra Slim Belly
Lottery defeater review
Fitspresso
Fitspresso
Lottery defeater system
Lottery defeater software
Opini pix é golpe
Opinipix é golpe
Weight loss juice
Cellu care
Fitspresso reviews
Fitspresso review
Fitspresso
Fitspresso reviews
Dentavim review
Fitspresso reviews
Fitspresso
Fitspresso
Fitspresso reviews
Fitspresso reviews
Fitspresso
Fitspresso review
Fitspresso
Ikaria Lean Belly Juice review
This is a very good tips especially to those new to blogosphere, brief and accurate information… Thanks for sharing this one. A must read article.
Zencortex review
Lottery defeater system
Neotonics gummies reviews
Sightcare reviews
Sightcare reviews
Dentavim
Dentavim
As soon as I observed this internet site I went on reddit to share some of the love with them.
Lottery defeater software reviews
Sightcare
Pineal XT reviews
Neotonics gummies
Fitspresso
Kerassentials reviews